Drie toekenningen NWO Vrije Competitie aan Utrechtse geesteswetenschappers

Drie onderzoeksprojecten van Utrechtse geesteswetenschappers prof. dr. Frank Kessler, prof. dr. Bart Besamusca en dr. Rick Nouwen ontvangen een subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) in het subsidieprogramma Vrije Competitie Geesteswetenschappen.

Prof. dr. Frank Kessler. Foto: Ivar Pel
Prof. dr. Frank Kessler

Negentiende-eeuwse PowerPoint

Dit onderzoeksproject bestudeert de impact van de toverlantaarn op de manier hoe wetenschappelijke kennis binnen en buiten de universiteit werd overgedragen en hoe de optische lantaarn de wetenschapscommunicatie veranderde. Net als PowerPoint kortgeleden, veranderde de toverlantaarn in de laatste decennia van de negentiende eeuw de manier waarop wetenschappers kennis aan studenten en het brede publiek overdroegen.

Dankzij de geprojecteerde beelden was het nu niet alleen mogelijk om visueel materiaal aan een grote groep van toehoorders te laten zijn, maar ook om te dingen te tonen die je met woorden moeilijk kon omschrijven. De "voordracht met lichtbeelden" was dan ook een belangrijke manier om wetenschappelijke kennis over te dragen, zowel aan studenten in het academisch onderwijs als aan een breed publiek.

 

Prof. dr. Bart Besamusca. Foto Ed van Rijswijk
Prof. dr. Bart Besamusca

Meertaligheid in middeleeuws Vlaanderen

Dit is het eerste grote project dat zich richt op het meertalige karakter van de literaire cultuur van middeleeuws Vlaanderen. Onderzocht zal worden hoe Nederlandse, Franse en Latijnse eentalige en meertalige teksten er tussen circa 1200 en 1500 naast elkaar werden geproduceerd en gelezen, en welke wisselwerkingen er tussen hen bestonden.

 

Dr. Rick Nouwen
Dr. Rick Nouwen

Stap voor stap taal begrijpen

Taal bereikt ons altijd beetje bij beetje, als een stroom van geschreven woorden of gesproken geluiden. Begrijpen wat we lezen of horen, betekent dus het stapsgewijs opbouwen van een betekenis. Dit onderzoeksproject heeft als doel bij te dragen aan kennisvorming rond de vraag hoe precies die betekenisopbouw in zijn werk gaat. Het fenomeen dat centraal staat is dat van 'presupposities', vooronderstelde betekenissen. Bijvoorbeeld, als je zegt "Ellen is ook met vakantie" vooronderstel je dat Ellen niet de enige persoon is die op vakantie is.

Met oogbewegingsexperimenten zal onderzocht worden van welke factoren de verwerking van dit soort betekenissen afhankelijk is, met name de manier waarop dit leunt op ons werkgeheugen. Aan de hand van de experimentele resultaten zal een computationeel model gebouwd worden dat (bijvoorbeeld) leestijden voorspelt aan de hand van factoren uit semantische en pragmatische theorieën. Die modellen worden dan verder getest aan de hand van een geannoteerd oogbewegingscorpus.

 

NWO Vrije Competitie

De Vrije Competitie Geesteswetenschappen is bedoeld voor vrij onderzoek dat niet binnen thematische programma's valt. De projecten moeten bestaan uit minimaal twee door NWO te financieren deelprojecten die antwoorden zoeken op één centrale probleemstelling. Het eindproduct van het project (bijvoorbeeld een boek, een congres of een serie artikelen) moet aantoonbare meerwaarde bieden ten opzichte van de deelprojecten.