"Dit is een mooie kans om te laten zien hoe divers ons vak is"

Hoe kun je Community Engaged Learning (CEL) effectief inbedden in het onderwijs? Kies voor een specifiek thema en ga daarna op zoek naar externe partners, zo luidt het advies van docenten Stefan Sudhoff en Doris Abitzsch. Beiden geven onderwijs in de bacheloropleiding Duitse taal en cultuur. Hun keuze viel op het project Stolpersteine, waarmee de Duitse kunstenaar Gunter Demnig slachtoffers van het nationaalsocialisme in 27 landen zichtbaar maakt.

Stolpersteine (struikelstenen) zijn kleine stenen met een met de hand vervaardigd messing plaatje met de persoonlijke gegevens van onder andere vermoordde Joden, Sinti, Roma, gehandicapten en homoseksuelen. De stenen worden geplaatst in de bestrating voor vroegere woonhuizen van slachtoffers.

Maatschappelijk vraagstuk

“We vonden het belangrijk om met een maatschappelijk vraagstuk aan de slag te gaan”, vertelt Doris Abitzsch. “Dan denk ik aan vragen als: hoe geven wij vorm aan democratie? Welke bijdrage kan ik leveren aan de manier waarop we met elkaar omgaan? Hoe kan ik mij ergens tegen verzetten? Zo kwamen we terecht bij De Tweede Wereldoorlog en het bijbehorende nationaalsocialisme. Dit heeft een enorme impact gehad op onze samenleving en raakt nog steeds aan actuele vraagstukken. Destijds werden grote groepen mensen uitgesloten terwijl we nu pretenderen een inclusieve samenleving te zijn. Maar zijn we dat wel? Er zijn vandaag de dag nog steeds groepen mensen die zich buitengesloten voelen. Zo kwamen we terecht bij het project Stolpersteine.” Nadat Doris contact opnam met Stichting Stolpersteine, kreeg zij tien minuten na het versturen van haar e-mail al een telefoontje van een enthousiaste vrijwilliger. “De stichting is blij met deze extra aandacht en de ondersteuning van onze studenten. Daarnaast werken we ook samen met het Goethe-Institut in Amsterdam, waar in de tuin een atelier voor het vervaardigen van de struikelstenen is gevestigd.”

Het is belangrijk dat studenten uit hun universitaire bubbel komen en ook in aanraking komen met andere meningen en invalshoeken.

Taal als middel

“Het beeld van onze opleiding is niet altijd juist”, vertelt Stefan Sudhoff. Veel mensen denken dat je hier alleen de taal leert, maar taal is bij ons het middel om andere doelen te bereiken. Dit project is voor ons een mooie kans om te laten zien hoe bijzonder en divers ons vak is.” Het project is daarom ingebed in verschillende cursussen. Studenten werken bijvoorbeeld aan het onderzoek naar slachtoffers van het nationaalsocialisme in de gemeente Utrecht. Daarvoor gaan zij onder andere in gesprek met bewoners van huizen waar slachtoffers hebben gewoond en soms praten ze ook met nabestaanden. De resultaten van dit onderzoek worden gedeeld met Stichting Stolpersteine zodat zij aan de slag kunnen met het maken en plaatsen van de struikelstenen. In een andere cursus ontwikkelen studenten educatief materiaal voor scholieren van een paar middelbare scholen in Utrecht. Zo maken studenten kennis met het concept herinneringscultuur, concepten voor cultureel leren en de ontwikkeling van educatief materiaal.

Universitaire bubbel

Doris en Stefan zien dat studenten baat hebben bij deze vorm van Community Engaged Learning. “Het is belangrijk dat studenten uit hun universitaire bubbel komen en ook in aanraking komen met andere meningen en invalshoeken”, vertelt Stefan. “In een van onze cursussen zijn studenten bijvoorbeeld met een groep scholieren uit havo 4 op pad geweest langs struikelstenen in Utrecht. Dat ging om kinderen met verschillende achtergronden en onze studenten vonden het best spannend om daar een lesprogramma voor te maken. Maar uiteindelijk ging het hartstikke goed en waren zowel de studenten als de scholieren na afloop enthousiast.” Doris laat weten dat er ook een duidelijke meerwaarde is voor docenten: “Het is goed om als team van docenten aan een gezamenlijk thema te werken. We zijn er allemaal om onze studenten iets te leren en zo’n project doet je beseffen dat je er niet alleen voor staat. Het heeft echt geleid tot meer samenhang in de opleiding.”