‘Die man spoort niet’

Kijk, hij had best wel wat reacties verwacht. Want, zo zegt een goed gemutste Dan Hassler-Forest aan de telefoon: “Wanneer je begrippen als racisme, fascisme of vrouwenhaat gebruikt in relatie tot dingen waarvan mensen houden, roept dat nu eenmaal emoties op. Denk aan Zwarte Piet.” Maar de storm aan heftige reacties die zijn recente opiniestuk in The Washington Post teweeg bracht, gaat elk voorstellingsvermogen te boven. Reden voor alle ophef: de universitair docent schreef dat The Lion King een fascistische film is.

“Dat is overigens niet eens een origineel, baanbrekend idee; het wordt al geroepen sinds de film uitkwam in 1994.” Desondanks breekt er een stroom boze reacties los die zijn weerga niet kent. “De kop boven mijn stuk klinkt natuurlijk een beetje absurd: The Lion King’ is a fascistic story. No remake can change that. Het artikel is inmiddels naar miljoenen mensen doorgestuurd via social media. Het wordt veelal woedend geforward, zonder dat mensen op de link klikken en het stuk daadwerkelijk lezen.”

Wat is de strekking van je artikel in The Washington Post?

“Mensen kijken doorgaans niet kritisch naar Disney. Ze krijgen er een warm gevoel van. Maar als je er vanuit een ander perspectief naar kijkt, is het niet zo onschuldig en zie je eigenlijk voortdurend dubieuze onderhuidse boodschappen. Je krijgt ‘waarheden’ voorgeschoteld die je als waarheden accepteert omdat je ermee bent opgegroeid en er nooit kritisch naar hebt gekeken.

Bij The Lion King zit je naar dieren te kijken, maar je ziet eigenlijk machtsrelaties en superioriteitsverhoudingen tussen mensen. Koning Leeuw die de baas is en zijn zoon Simba waarvoor iedereen moet buigen. Moeders rol is intussen het verzorgen van de kinderen. Dan is er Scar, een slechte oom. Hij is donkerder dan de andere leeuwen en een beetje verwijfd. Hij heeft geen relatie en geen kinderen. Scar spant samen met de hyena’s die aan de periferie van het mooie natuurgebied wonen en met etnische accenten spreken. Wanneer ze in het mooie gedeelte van de wereld komen, verzieken ze de boel. Als zij er zijn, groeit er niks meer en zie je afgebrande bomen. Pas als Simba terugkeert om de traditionele orde te herstellen door de hyena’s te verbannen, gaat het weer regenen en bloeit de samenleving weer op.”

Als beroemdheden met 500.000 volgers je verhaal doorsturen, gaat het hard

Jouw kritische blik maakt nogal wat los…

“De eerste dagen schrok ik wel van het bombardement op twitter. Als beroemdheden met 500.000 volgers je verhaal beginnen door te sturen, dan gaat het hard. Gelukkig hebben ze het niet zo veel over mij persoonlijk. Ik ben gewoon ‘één of andere gek’ en de linkse media zijn compleet doorgeslagen, zeggen ze. Belachelijk dat The Washington Post mij een podium biedt bovendien. Die kritiek was er – onder meer vanuit politici van Forum voor Democratie - ook aan het adres van de Universiteit Utrecht, nadat ze mijn artikel had gedeeld via Facebook en Twitter.

GeenStijl en DDS besteedden aandacht aan mijn opiniestuk en ik zat onder meer bij Radio 1, BNR en de Canadese radio. Maar het overgrote deel van de duizenden reacties komt uit Amerika, via Twitter en YouTube. Bij Fox News zat een commentator van alles te verkondigen, terwijl hij mijn artikel overduidelijk niet gelezen had. Ook krijg ik e-mails van mensen die mij in zeer kleurrijke taal uitleggen dat ik ernaast zit.”

Wat doet al die kritiek met je?

“Je kunt je er moeilijk aan onttrekken. Ik heb wel mijn twitternotificaties uitgezet en de duizenden comments onder het artikel zelf lees ik ook niet. De schaal is onmogelijk voor te stellen: het gaat om miljoenen mensen. Slechts een klein deel daarvan laat boze reacties achter, maar toch: als je duizend negatieve comments achter elkaar leest…dat vindt niemand plezierig.

Online ben ik helemaal niet zo kwetsbaar, als heteroseksuele, witte man. Over mij kunnen ze alleen zeggen ‘die man spoort niet’. Maar ik snap nu beter waarom sommige collega’s - bijvoorbeeld bij genderstudies – vaak voorzichtiger zijn met publieke uitlatingen over gevoelige onderwerpen. Je krijgt veel over je heen.”

Reden om zelf ook voorzichtiger te worden?

“Ik zit er nog middenin, dus ik ga het eerst even laten bezinken. Inhoudelijk sta ik helemaal achter het artikel, dus mijn visie verandert zeker niet. En gelukkig zijn er ook veel positieve reacties. Bijvoorbeeld mensen die zeggen: ‘Jeetje, zo heb ik er nooit naar gekeken, maar je hebt wel een punt’. Of: ‘Ik zou het niet fascistisch noemen, maar zo’n kritische bril is geen slecht idee’ – zoals in het artikel over de film (en over de ophef) in HP/De Tijd.

Ik heb door dit hele gebeuren bovendien een weelde aan materiaal dat ik kan gebruiken in mijn onderwijs. Studenten zullen ervan smullen. Al met al dus nog best een nuttige ervaring.”