Desinformatie, een nieuw onderwijsgebouw, deepfakes: sectorplan-UD’s werken interdisciplinair samen
Gedragspsycholoog Robert Weijers doet als sectorplan-UD onderzoek met collega’s van andere afdelingen en faculteiten.
Een sectorplan-vibe. Dat klinkt als een contradictio in terminis. Toch moet er een enthousiasmerende wind gewaaid hebben tijdens een startbijeenkomst van het sectorplan Maatschappij- en Gedragswetenschappen waar onderzoekers van het onderzoeksthema Maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit elkaar ontmoetten. Voor Robert Weijers, universitair docent bij Sociale, Gezondheids- en Organisatiepsychologie, was het in ieder geval die bijeenkomst die het sectorplan een gezicht gaf. Of eigenlijk meerdere gezichten, vertelt hij. “Tijdens die startbijeenkomst maakte ik kennis met andere UD’s die onderzoek doen binnen het thema Maatschappelijke ongelijkheid en diversiteit en het Dwarsdoorsnijdend Thema (DDT) Communicatie, informatie en sociale ongelijkheid. Die UD’s kwamen vaak van andere afdelingen en faculteiten. Ondertussen werk ik samen met drie UD’s die een heel andere achtergrond dan ik hebben.”
Bewoners voorbereiden op studenten voor de deur
Een van de UD’s die hij leerde kennen, was socioloog Anna Zhelnina. “Zij bleek net als ik onderzoek te doen naar gezamenlijke initiatieven. Ik doe dat door te kijken naar hoe mensen een handeling coördineren met elkaar, terwijl Anna kijkt naar hoe groepen mensen zich verenigen om grote collectieve problemen op te lossen. Eerder lieten gedragshoogleraar Denise de Ridder en ik museumbezoekers al samen LEGO-tuintjes bouwen, om te onderzoeken of mensen als ze samenwerken aan een gezamenlijke taak, daarna misschien makkelijker een grotere collectieve uitdaging aangaan. Er zijn aanwijzingen van wel!” Dat principe gaan Robert en Anna toepassen bij een Sectorplan-onderzoek. “Over twee jaar komt er een nieuw onderwijsgebouw van de UU aan de Achter Sint Pieter. Om te voorkomen dat omwonenden zich zorgen maken dat studenten overlast gaan veroorzaken, gaan Anna en ik de bewoners in contact brengen met studenten.” De twee UD’s vullen elkaars expertise mooi aan. “Waar ik als psycholoog op kleine schaal naar individuen kijk, kijkt Anna als socioloog op een grotere schaal naar factoren als leiderschap en inclusie.” Anna en Robert werken bij dit onderzoek samen met het burennetwerk van Wittevrouwen en de gemeente Cappelle aan den IJssel.
De toegevoegde waarde van interdisciplinair werken: “We merkten: hé, hier houdt jouw kennis op en begint die van mij."
Desinformatie
Tijdens de startbijeenkomst ontmoette Robert Weijers ook Maarten Hillebrandt, UD publiek management bij USBO, die net als Robert onderzoek doet naar desinformatie. “Hij heeft een bestuurskundig perspectief. Samen doen we nu onderzoek naar hoe gemeenten omgaan met desinformatie, en wat burgers daarvan vinden. Maarten heeft daarvoor veel interviews afgenomen: met gemeenteambtenaren, bibliotheekmedewerkers, bij de politie en GGD: allemaal mensen in het maatschappelijk veld die te maken hebben met desinformatie. Hoe willen ze daarmee omgaan? Een gemeente zal niet snel een krant vragen om een artikel met desinformatie offline te halen. Dat is een heftige ingreep. Maar misschien vinden burgers die censuur wel gepast. Dat vraag ik uit, met een panel.” Maarten en Robert zien de toegevoegde waarde van interdisciplinair werken, vertelt Robert. “We merkten: hé, hier houdt jouw kennis op en begint die van mij. Maarten heeft bijvoorbeeld alle beleidshandvesten doorgenomen om te kijken hoe de overheid omgaat met desinformatie. Ik heb die algemene richtlijnen omgezet naar concrete casussen en vragen voor burgers: kijk, deze ingreep: vind je die acceptabel? Zo zoek ik naar voorspellers daarvan, bijvoorbeeld hun vertrouwen in de overheid.”
Kennis delen
De eerste resultaten van de survey druppelen nu binnen. Hoe komen de onderzoeksresultaten bij beleidsmakers terecht zodat de UD’s ook echt maatschappelijk impact kunnen maken? “We delen de uitkomsten met de Maatschappelijke Coalitie Over Informatie Gesproken (MCOIG) die daarmee aan de slag kan, met de gemeenten en met collega-onderzoekers via een wetenschappelijk artikel.”
Factchecking
Daarnaast leerde Robert ook Anouk de Regt kennen, UD marketing bij het Departement Economie. Hun gezamenlijke onderzoek staat nog in de kinderschoenen. “Het gaat over deepfakes en hoe die worden ontvangen, afhankelijk van de boodschap. Voor Anouk is de vraag: is de boodschap effectief? Maar ik wil weten: herken je deepfakes eerder als de boodschap je niet aanstaat? Heb je dan sneller door dat iets nep is?”