De uitsluitingsmechanismen achter ongelijkheid

Wat ligt ten grondslag aan de verschillen tussen de meer en minder bedeelden, en waarom blijven deze verschillen bestaan? Ondanks de erkenning van de veelheid van oorzaken en gevolgen en de complexiteit van de onderliggende mechanismen, beperken de meeste economische onderzoeken naar de kloven in ongelijkheid zich tot het verschil tussen rijk en arm op een one-size-fits-all manier. De ‘maat’ die in deze benadering wordt gebruikt, is namelijk die van de ‘gemiddelde’ mens, die als norm(aal) wordt gezien, als ‘referentiemens’.

Deze opvatting, die overeenkomt met de American Dream, gaat uit van de veronderstelling van opwaartse mobiliteit en suggereert dat als mensen de juiste keuzes maken en hard genoeg werken, zij de kloof kunnen overbruggen. Deze veronderstelling wordt geïmpliceerd door een specifieke opvatting van marktmechanismen, waarbij personen worden gezien als ‘individuen’ en ongelijkheden als ‘toevallige’ gebeurtenissen. Het onderzoek naar ongelijkheid, de verscheidenheid van vormen daarvan en de onderliggende mechanismen, vereist echter onderzoek dat verder gaat dan de ‘gemiddelde’ mens en dat concepten van identiteit en uitsluiting tot de kern van zijn analyse maakt. 

Op dinsdag 28 maart verdedigde Merve Burnazoglu haar proefschrift Inequalities Beyond the Average Man: The Political Economy of Identity-Based Stratification Mechanisms in Markets and Policy. Daarin presenteert zij een politieke economie van identiteit en op identiteit gebaseerde stratificatiemechanismen (de indeling naar sociale klassen). Zij betoogt dat stratificatiemechanismen structurele relaties tussen identiteiten en ongelijkheden produceren en reproduceren. In haar proefschrift past zij dit voornamelijk toe op de studie van de integratie van migranten en ontwikkelt zij nieuwe verklaringen voor de manieren waarop identiteitsgebonden stratificatiemechanismen in markten en beleid functioneren. Het onderzoek integreert de standaard economische benaderingen met stratificatie en feministische economie, en met empirische studies over de integratie van migranten. Zij concludeert dat de identiteit van mensen, hoe ze worden gezien, gelabeld en behandeld, bepaalt aan welke kant van de kloof ze zich bevinden.

Standaard economische benadering houdt geen rekening met heterogeniteit van arbeidsmigranten

Burnazoglu betoogt dat de standaard economische benadering van de integratie van migranten geen rekening houdt met de heterogeniteit van arbeidsmigranten en de complexe aard van hun interacties met hun nieuwe omgeving. Om wel rekening te houden met deze factoren, ontwikkelt zij een op sociale identiteit gebaseerde benadering van de integratie van migranten in gevestigde sociale systemen. 

Omdat Burnazoglu betoogt dat op identiteit gebaseerde uitsluiting een structurele en functionele rol speelt bij het in stand houden van de hiërarchie van sociale groepen, introduceert zij bovendien sociale stratificatie als een structurele benadering van uitsluiting op de arbeidsmarkten. Door te onderzoeken of stratificatie een onontkoombare val is voor migrantengroepen, stelt zij dat het mislukken van de integratie van migranten een verantwoordelijkheid voor de gehele samenleving is, die verband houdt met de manier waarop samenlevingen de arbeidsmarkten organiseren (op een club-achtige manier met sterk verschillende reeksen kansen voor verschillende mensen).

Burnazoglu ontwikkelt ook het concept ‘algoritmische stratificatie’ om identiteitsgebonden structurele uitsluitingsmechanismen te illustreren. Hiermee onderzoekt zij de manieren waarop het gebruik van algoritmen en geautomatiseerde besluitvormingssystemen in het algemeen bijdragen aan de sociale reproductie van een gelaagde samenleving. 

Merve Burnazoglu is universitair docent en als promovenda verbonden aan de Utrecht University School of Economics (U.S.E.).

Meer informatie

Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Merve Burnazoglu via m.burnazoglu@uu.nl of bekijk het proefschrift.