De invloed van Brexit op het Britse klimaatbeleid

Met de VN-klimaattop nog fris in het geheugen en de definitieve Brexit in aantocht, is het tijd om stil te staan bij de mogelijke invloed van Brexit op het bestaande klimaatbeleid. Tussen alle politieke chaos door lijkt er voor de klimaatproblematiek geen aandacht te zijn. Onterecht, volgens Liesbeth van de Grift, universitair hoofddocent in de Geschiedenis van Internationale Betrekkingen en lid van de Utrecht Young Academy. Juist het te voeren klimaatbeleid is een onderwerp dat de Europese Unie als overkoepelende organisatie beheert.

Door de lidstaten van de Europese Unie is afgesproken om op bepaalde beleidsterreinen bevoegdheden uit handen te geven. Zo kunnen grensoverschrijdende onderwerpen overkoepelend worden georganiseerd en bestuurd. ‘Het milieubeleid is hier een typisch voorbeeld van. Afspraken over bijvoorbeeld de uitstoot van broeikasgassen, biodiversiteit, de kwaliteit van rivieren en visserij kunnen beter door lidstaten gezamenlijk worden geregeld.’ Dit levert dan ook voordelen op. Met het bundelen van kennis ontstaat er een gedeelde expertise. Door te vertrekken uit de Europese Unie maakt het Verenigd Koninkrijk hier geen onderdeel meer van uit.

Zo'n breuk zonder wetgeving brengt risico's met zich mee.

Een verzwakte handelspositie

Hoe groot de gevolgen zijn, hangt af van de gemaakte afspraken. ‘In het ergste geval komt het tot een no-deal Brexit. Zo’n breuk zonder wetgeving brengt risico’s met zich mee, want hoewel de Britse regering beloftes doet om de bestaande richtlijnen zo veel mogelijk aan te houden, biedt dit geen garanties.’

Het Verenigd Koninkrijk kan makkelijker worden overrompeld.

Het Verenigd Koninkrijk zal namelijk zo snel mogelijk nieuwe handelsverdragen aan moeten gaan om de economie draaiend te houden. Ondertussen zit het land verlegen om nieuwe regelgeving, met als gevolg dat de handelspositie van het Verenigd Koninkrijk mogelijk verzwakt. ‘Grootmachten zoals de Verenigde Staten of China, die over het algemeen minder strenge eisen stellen aan milieubeleid, kunnen hier misbruik van maken. Het Verenigd Koninkrijk kan makkelijker worden overrompeld.’

Een ander knelpunt vormt de politieke gevoeligheid die heerst tussen Engeland, Schotland, Wales en Noord-Ierland. ‘Onderlinge verschillen met betrekking tot het te voeren beleid zijn tot nu toe altijd verzacht door hun gezamenlijke link aan de Europese Unie.’ Na de Brexit moeten er onderling nieuwe overeenkomsten worden opgesteld. Er heerst nog veel onzekerheid over hoe het Verenigd Koninkrijk dit zal organiseren.

Toch spreken optimisten van een ‘window of opportunity’.

Kansen voor vergroening

Op het gebied van klimaat lijkt de Brexit dus zorgen met zich mee te brengen. ‘Toch spreken optimisten van een ‘window of opportunity’. Het Verenigd Koninkrijk is bijvoorbeeld altijd een voorstander geweest van een vergroening van het landbouwbeleid, een speerpunt dat in de Europese Unie weinig steun vindt vanwege de grote belangen die er, met name in landen als Nederland en Frankrijk, mee gemoeid zijn.’ Uittreden biedt het Verenigd Koninkrijk mogelijkheden om hier binnen de eigen regering vooruitstrevender mee om te gaan, bijvoorbeeld door landschapsbehoud en natuurbeheer meer centraal te stellen.

Kom bij ons want dan mag je meer.

Economie versus ecologie

De Brexit leidt in ieder geval tot een nieuw spanningsveld tussen het economisch en het ecologisch te voeren beleid.

‘Spannend is dat het Verenigd Koninkrijk straks als individuele staat  bilaterale onderhandelingen moet aangaan, wat betekent dat het zwakker staat dan als onderdeel van de Europese Unie, een grote economische macht. De stilstand en chaos die een no-deal Brexit ten gevolg heeft, biedt niet de beste positie om een vooruitstrevend klimaatbeleid te voeren. ‘Dit betekent hopelijk geen terugkeer naar de oude status als ‘Dirty Man of Europe’.’