De evolutie van samenwerking tussen mensen bestuderen in vogels

Leren over de evolutie van menselijk gedrag door naar vogels te kijken. Het lijkt vergezocht, maar gedragsbioloog Jorg Massen van de Universiteit Utrecht denkt dat het in bepaalde opzichten juist informatiever is dan naar apen kijken.

Onderzoek van gedragsbioloog Jorg Massen en collega’s toont aan dat er veel overeenkomsten tussen vogels en mensen te vinden zijn. Zo kunnen raven heel goed met elkaar samenwerken en doen blauwe eksters graag iets voor een ander. In het wetenschappelijke vaktijdschrift Ethology, brengt Massen deze maand als gast-editor zijn eigen werk en dat van internationale collega’s samen in een speciale editie die zich alleen maar met dit thema bezighoudt.

Uiteenlopende studies in het issue laten duidelijke parallellen zien tussen (mens)apen en diverse vogelsoorten

Uiteenlopende studies in het issue laten duidelijke parallellen zien tussen (mens)apen en diverse vogelsoorten: van verschillende papegaaiensoorten die met elkaar samenwerken en iets voor een ander doen, kraaien en raven die informatie met elkaar delen, tot kaketoes die het er niet mee eens zijn als een ander niks hoeft te doen voor een beloning terwijl zij er hard voor moeten werken. “Het lijkt er dus op dat de verschillende cognitieve en emotionele aanpassingen ten minste twee keer onafhankelijk van elkaar zijn geëvolueerd. En, de complexe sociale systemen waarin de geteste papegaaiachtigen en kraaiachtigen leven – overeenkomstig met die waarin mensen en andere primaten leven – zou wel eens de reden kunnen zijn: in een complexe sociale maatschappij kan het je helpen als je samenwerkt, of je nu een mens of een kraai bent”, aldus Massen.  

Evolutionaire geschiedenis

“Als we overeenkomsten vinden tussen het gedrag van een chimpansee en de mens, kunnen we aannemen dat onze gemeenschappelijke voorouder dat gedrag ook al vertoonde. En ondanks dat dat ons iets over de evolutionaire geschiedenis van dat gedrag vertelt, is het moeilijk te achterhalen waardoor dat gedrag evolueerde in die voorouder”, vervolgt Massen, “omdat we weinig weten over die voorouder. Door naar dieren te kijken die evolutionair ver van ons verwijderd zijn, zoals vogels, kunnen we kijken of we naast de overeenkomsten in gedrag, zoals samenwerking, ook overeenkomsten in de (sociale) omgeving zien die kunnen verklaren waarom het gedrag in beiden lijnen onafhankelijk van elkaar is geëvolueerd. Dus, ja, door naar vogels te kijken kunnen we zelf heel veel leren over de evolutie van menselijk gedrag.”