“De darm is het mooiste orgaan dat we hebben”
Oratie Aletta Kraneveld op 6 september
“Wij zijn onze darmen”, stelt hoogleraar Farmacologie Aletta Kraneveld in haar oratie op 6 september. Kraneveld doet onderzoek naar de ‘darm-brein-as’: het belangrijke samenspel tussen darm en brein als het gaat om ziekte en gezondheid. “Dat er communicatie is tussen darm en brein is nu wel bekend,” vertelt Kraneveld, “maar we weten nog niet hoe precies.” De darm is de grootste buitenkant van het lichaam, met een totaal oppervlak van ongeveer twee tennisbanen, en 1,3 keer zoveel bacteriën als er cellen zijn in het hele lichaam. “Het is eigenlijk een wonder dat het zo vaak goed gaat.”
Kranevelds onderzoek richt zich specifiek op het verband tussen darm en gezondheid, maar in het algemeen maakt ze zich sterk voor een meer geïntegreerde benadering van ziekten van mens en dier. “Ziekten zijn vaak veel breder en ingewikkelder dan het enkele orgaan waar specialisten zich mee bezig houden”, vertelt Kraneveld. “Mensen met reuma in remissie krijgen vaak darmproblemen. Mensen met een darmziekte krijgen opeens huidproblemen. Mensen met een breinaandoening hebben vaak ook buikklachten.”
Diversiteit
“Chronische ziektes zijn woest complex”, vervolgt Kraneveld. Dat geldt niet alleen voor de ziekte zelf, maar ook voor de groep mensen die erbij betrokken is. “Artsen, onderzoekers, patiënten, ervaringsdeskundigen… Mensen met een diversiteit aan expertises.” Kraneveld ziet zichzelf als facilitator, een spin in het web. “Ik word nooit een neurowetenschapper of microbioloog. Maar ik kan die mensen wel samenbrengen.” Het is dan ook niet verrassend dat Kraneveld zich niet aan één faculteit verbindt, maar haar aanstelling deelt tussen Bètawetenschappen en Diergeneeskunde.
In haar eigen lab heeft Kraneveld ook heel bewust een diverse groep onderzoekers van over de hele wereld om zich heen verzameld. “Diversiteit in gender, culturele achtergrond, levensovertuiging… Dat is soms moeilijk, want mijn directe Nederlandse manier van communiceren is voor een Chinese onderzoeker even schrikken. Maar het is ook heel leuk, en met een divers team krijg je innovatievere plannen.”
Voeding als medicijn
Veel geneesmiddelen voor chronische ziekten werken alleen als symptoombestrijding, vertelt Kraneveld. Het is geen gek idee om daarnaast ook voedselinterventies op te nemen in het behandelplan, want de darm heeft een grote invloed op het immuunsysteem. Steeds meer mensen zijn zich daar bewust van. “Patiënten hebben daar veel vragen over die artsen niet kunnen beantwoorden. Voeding zou daarom een grotere rol moeten spelen in zowel geneeskundige als farmaceutische opleidingen.” Ook onderzoek naar geneesmiddelen blijft natuurlijk belangrijk, benadrukt Kraneveld. “Maar patiënten hebben baat bij een behandelplan met meer diversiteit dan alleen een medicijn of operatie.”
Geen heilige
“De darm is het mooiste orgaan dat we hebben”, concludeert Kraneveld. “Het zenuwstelsel van de darm is onvoorstelbaar veelzijdig, vergelijkbaar met ons brein. Het wordt ook wel eens ons ‘tweede brein’ genoemd.” Bewustzijn van het belang van gezonde voeding begint eindelijk te groeien, ziet Kraneveld, maar er is nog een lange weg te gaan. “We zorgen eigenlijk heel slecht voor onze darmen. We zouden meer tijd moeten besteden aan koken en eten. Niet dat ik nooit met pakjes of zakjes kook”, lacht ze. “Ik ben ook geen heilige.”
Gerelateerd nieuws
"Maar hoe zit het met de vrouwtjes?"
Het besef dat het geslacht van cellen, weefsels, dieren en mensen een belangrijke rol speelt in biomedisch en translationeel onderzoek is in de afgelopen 10 jaar sterk gegroeid.
Toekenningen voor Aletta Kraneveld, Peter van der Sluijs en Andries Meijerink
Onderzoekers van de faculteit Bètawetenschappen hebben goed gescoord bij het Innovatiefonds Chemie van NWO. Zowel Aletta Kraneveld (Farmaceutische Wetenschappen) als Peter van der Sluijs (Scheikunde) ontvangen een LIFT-subsidie, terwijl aan Andries Meijerink (Scheikunde) een CHIPP-subsidie werd toegekend. Zij gaan samen met een bedrijf onderzoek doen dat tot innovatieve toepassingen moet leiden.