Citizen Science. Hoe awesome is dat?

De Nationale Bijentelling, CoronaWatchNL en Ja, ik wil! Stuk voor stuk onderzoeksprojecten waar burgers actief aan bijdragen. Masterstudent Annemarie Timmers heeft in opdracht van Peter Lugtig een overzicht gemaakt van al die burgerwetenschapsprojecten in Nederland: Awesome Citizen Science. Medewerkers van RDM Support bouwden een GitHub-omgeving met de lijst van deze projecten. Maar waarom gaf Peter Lugtig deze opdracht?

Annemarie Timmers volgt de master Methodology and Statistics for the Behavioural, Biomedical and Social Sciences bij de faculteit Sociale Wetenschappen. “Peter Lugtig  vroeg mij na een van zijn colleges of ik voor hem wilde werken. Nu had ik het onwijs naar mijn zin bij mijn master, dus zei ik direct 'ja' tegen hem.", vertelt Annemarie lachend. “Ik word gewoon heel blij van cijfertjes. Een van de eerste dingen die ik als student-assistent op heb gepakt, is het opstellen van de lijst met alle citizen science projecten in Nederland.” Inmiddels is de lijst gepubliceerd.

Ik word gewoon heel blij van cijfertjes.

Aan de slag

“Om de lijst te maken, ben ik eerst gaan googelen. Naarmate je meer leest, kom je ook achter meer termen. Toen de zoekresultaten opdroogden, heb ik plaatsnamen achter bepaalde termen gezet. Of ik zocht via andere universiteiten. Wageningen Universiteit bijvoorbeeld heeft zeven citizen science projecten, die overzichtelijk op één pagina staan. Zo zijn er meer van zulke websites. Er is er ook een met alle televenementen door het jaar heen, zoals de Nationale Vogeltelling. Vele Handen is een site waar heel veel opstaat. Dat gaat over archiefwerk. Verder heb ik verschillende nieuwsartikelen vergeleken, want het was niet altijd even duidelijk wanneer een project gestart was.”

Annemarie heeft het overzicht van de projecten, de dataset , gemaakt. “Die set bestaat uit een Excel-spreadsheet met alle namen, een beschrijving, de organisaties die eraan hebben gewerkt, hoelang het project al bezig is, waar de meeste informatie qua site te vinden is, waar de data qua site te vinden is of dat je überhaupt data kunt scrapen. Want er is niet zoveel downloadable informatie.”

“Wat ik bijzonder vind, is dat er zoveel projecten zijn waar wetenschappers mensen bij betrekken en dat er zoveel burgers zijn die meewerken aan onderzoeksprojecten. Er zitten echt wel hele coole projecten tussen. Eén gaat over archeologie. Mensen bestuderen hoogtekaarten en geven daarop aan waar archeologen het beste kunnen gaan graven. Wanneer ze die kaarten allemaal hebben doorgenomen, dan mogen ze zélf mee op excursie. Als een soort beloning voor hun werk. Er zijn ook speciaal projecten voor kinderen, die bijvoorbeeld later archeoloog willen worden. Die hebben hoogtekaarten van de Utrechtse Heuvelrug en van de Veluwe doorgespit.”

Het onderzoek achter het onderzoek

Maar wat is nu de reden van dit onderzoek? Waarom wilde Peter Lugtig deze inventarisatie?
Peter Lugtig: “Er loopt een groot project: ODISSEI . Het doel ervan is om de infrastructuur voor de sociale wetenschappen te verbeteren. Dat gaat over zaken als toegankelijke data, goede documentatie en betere uitwisseling van data tussen onderzoekers. Daar worden concrete projecten aan gehangen. Eén van die projecten is Awesome Citizen Science. Wat we op de lange termijn willen doen voor al die citizen science projecten is een betere infrastructuur creëren. We hebben dit onderzoek gedaan om te kijken: Welke citizen science projecten zijn er allemaal? Wie doen dit soort projecten? In wat voor samenwerkingsverbanden? De projecten verschillen nogal van elkaar, dus je hebt niet voor al die projecten samen één infrastructurele oplossing. We kunnen wel veel meer ervaring uitwisselen en met elkaar delen hoe je zo’n onderzoek opzet. Infrastructuur en meetapparatuur maken daar zeker deel van uit. Het overall doel van dit onderzoek is dat we daar een flinke slag in willen slaan.”

“Samen met mensen van ODISSEI wil ik kijken of de data die mensen verzamelen binnen die citizen science projecten beter gekoppeld kunnen worden aan de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek. In citizen science projecten wordt heel vaak ruimtelijke data verzameld. Een hele bekende is de jaarlijks terugkerende vogeltelling. Het maakt nogal uit waar je dat doet en wat voor soort tuin je hebt. Mensen die hieraan meedoen, die geven veel om vogels, zijn al veel bezig met de natuur. Ze wonen in een gebied dat relatief groen is, maar weer niet op het platteland. De vogels die geteld worden, zijn meer stadsvogels. Als je al die data wat beter in een ruimtelijk perspectief kunt plaatsen, dan kun je dat veel beter specificeren.”

Peter Lugtig koos voor de inventarisatie van citizen science projecten, omdat er veel gebeurt op dat vlak, er is heel veel in ontwikkeling en er is nog weinig infrastructuur. “Citizen science projecten zijn nog vrij ad hoc. Hier kan ik beter bijdragen aan een betere infrastructuur, zodat het onderzoek voor dit soort projecten verbetert.”

Iedereen kan projecten toevoegen!

Research engineers Jonathan de Bruijn  en Leonardo Vida  hebben de hele GitHub-omgeving ingericht en de workflow georganiseerd voor het Awesome Citizen Science project. Peter Lugtig. “Onze afdeling Methode en Statistiek werkt al langer samen met collega’s van Research IT. Ik vond het heel fijn dat zij heel actief mee hebben gedacht. De inrichting en workflow hebben ze snel opgepakt.”

Annemarie vervolgt: “Ik heb de workflow getest door een nieuw citizen science project toe te voegen aan de GitHub-omgeving. Onderaan de pagina staat een stappenplan hoe je dat doet. En dat kan iedereen dus doen! Ook wanneer je GitHub niet kent, is het heel eenvoudig. Dat is ook het idee hiervan: dat iedereen mee kan helpen het overzicht aan te vullen en er nieuwe projecten aan toe kan voegen. Het grote voordeel van werken met GitHub is dat het open science is en dus heel erg transparant. Je kunt bij bijna alle gegevens en informatie komen. Je kunt de hele dataset die ik gemaakt heb, bekijken op GitHub. Als je wilt, kun je die downloaden. Het is een volledig open systeem. Daardoor is het reproduceerbaar. Ik had wel over open science gehoord en in mijn master heb ik er les over gehad, maar ik had nog niet open science gewerkt. Dus door je dataset te publiceren en door je code ook openbaar te maken, laat je zien dat je open over je onderzoek bent. Ik ben ervan overtuigd dat dat de juiste manier is. Ik denk dat mensen hierdoor het vertrouwen in onderzoek houden en dat de kloof tussen wetenschappers en het ‘gewone publiek’ hierdoor minder wordt.”