Cécile de Morrée in de media over onderzoek naar laatmiddeleeuwse liederen

Neerlandica dr. Cécile de Morrée (Middeleeuwse literatuur) promoveerde op 12 mei 2017 op haar onderzoek naar de liederen van de Moderne Devotie. Er was veel aandacht voor haar onderzoek naar tijd in laatmiddeleeuwse liederen.

Soundscapes

De Moderne Devotie is een spirituele hernieuwingsbeweging die aan het eind van de 14e eeuw opkwam. Deze devoten wilden het katholicisme terug naar de bron brengen. De Morrée vertelt bij radioprogramma OVT over wat deze muziek ons leert over het leven van de veertiende-eeuwse moderne devoot. Zij heeft daarbij gebruik gemaakt van Soundscapes: hoe klonken deze liederen eigenlijk, gezongen in een stadse omgeving omringd door allerlei wereldse omgevingsgeluiden?

Jezus als kroegbaas

Met de Volkskrant sprak ze over het karakter van deze liederen. Soms konden ze zowel profaan als religieus zijn: “Zoals een lied over Jezus die als jongen zijn moeder zo goed hielp in de huishouding. Jezus als kroegbaas die gratis wijn schenkt, of over Jezus die bij de nonnen langsging.”

Tijdbeleving

In het Reformatorisch Dagblad spreekt ze over tijdbeleving van de middeleeuwer: "De grenzen tussen het religieuze en het profane zijn in de middeleeuwen minder scherp dan tot nu toe werd aangenomen”, aldus De Morrée. "Ook dus bij vrouwelijke religieuzen in Zwolle die de gelofte van kuisheid hadden afgelegd. Sociale, kosmische en religieuze hoogtepunten: ze maakten deel uit van dezelfde middeleeuwse feestcultuur, waarbij altijd graag gezongen werd. Dat zie je terug in de liedverzamelingen die ik heb onderzocht."

Niks menselijks was de middeleeuwers vreemd

Wetenschapsredacteur van de Volkskrant Maarten Keulemans sprak in radioprogramma De ochtend van 4 op NPO Radio 4 (16-05-2017) over de Morrées onderzoek met Margriet Vroomans. Beiden zijn verbaasd dat het kloosterleven en de bijbehorende liederen in de middeleeuwen veel minder devoot waren dan ze altijd hadden gedacht. Volgens Keulemans wordt ons beeld van de middeleeuwen door de Morrées proefschrift dan ook wel wat bijgesteld: "We hebben vaak een heel stereotiep beeld van de middeleeuwen: mannen die in harnassen aan het zwaardvechten zijn en vrouwen die in het klooster aan het bidden zijn. Je ziet dat het toch een hele levendige, mooie, volle maatschappij is waar niks menselijks vreemd was", aldus Keulemans.

Eenwording met Jezus

Op de Belgische Radio 1 (22 mei 2017) zingt de Morrée een lied over een zustertje dat heeft adergelaten. De zuster ligt in bed om aan te sterken en zij krijgt bezoek van Jezus. Hij mag niet binnenkomen omdat ze moet aansterken. Jezus probeert haar over te halen en in de allerlaatste strofe laat zij hem binnen, een mystieke religieuze eenwording met Jezus volgt: "Jezus ik laat u nu binnen dat mijn ziel veel plezier met u kan beleven", zingt de non in het lied. 

Geloof dichter bij het volk

In Trouw (5 juni 2017) vertelt De Morrée dat de  Zusters van de Moderne Devotie met enige regelmaat hun conventen verlieten. Vanzelfsprekend kwamen ze dan in aanraking met hun stadsgenoten, en die namen hun repertoire over. In bijna iedere stad, vooral in het oosten van het land, klonken de liedjes uit de kelen van gewone Nederlanders. “Ze hielpen in de late Middeleeuwen het geloof dichter bij het volk te brengen”, zegt De Morrée. Een geleidelijke ontwikkeling, die enorme gevolgen zou hebben. De veranderende omgang met geloof leidde uiteindelijk tot de Reformatie en, in diens kielzog, de Verlichting.