Bloedplaatjes spelen rol bij stolling én afweer, mogelijk ook bij corona

Bloedplaatjes spelen niet alleen een rol in bloedstolling en het ontstaan van trombose. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht, het UMC Utrecht en het Erasmus MC hebben nu ontdekt dat ze ook betrokken zijn bij onze afweer: ze blijken onmisbaar bij de bescherming van onze luchtwegen tegen ziekteverwekkers. “Bij patiënten met griep nemen de bloedplaatjes virusdeeltjes op uit de longen, waarna ze terugkeren in de bloedbaan”, aldus hoofdonderzoeker Erhard van der Vries. Dit inzicht is ook belangrijk voor onderzoek naar stollings- en acute hart- en vaatproblemen bij coronapatiënten, zoals beroertes en bloedproppen in de longvaten.

De onderzoekers gingen na hoe bloedplaatjes virusdeeltjes opnemen. Dat proces blijkt afhankelijk van de binding van griepvirussen aan suikermoleculen op de bloedplaatjes. Hun onderzoek laat een directe relatie zien tussen de mate van virusbinding en de ernst van de griep: hoe sterker het virus aan de bloedplaatjes bindt, hoe heviger de griep.

Deze ontdekking verklaart ook waarom een luchtweginfectie, zoals een longontsteking, kan leiden tot acuut bloedplaatjesverlies (trombocytopenie). Dit verschijnsel, dat tot nog toe onbegrepen was, komt hiermee in een nieuw daglicht te staan. De rol van bloedplaatjes bij infecties met een griepvirus was namelijk nog niet bekend. Deze kennis heeft mogelijk ook gevolgen voor onderzoek naar stollingsproblemen en acute hart- en vaatproblemen bij coronapatiënten, zoals bloedproppen in de longvaten of beroertes.

Sleutelrol

Dat er een relatie bestaat tussen luchtweginfecties en hart- en vaatproblemen was al wel bekend. Zo laat het wekelijkse sterftecijfer, gekoppeld aan hart- en vaatproblemen, een seizoensgebonden patroon zien. Daarbij valt de sterftepiek samen met het jaarlijkse griepseizoen. Andersom hebben ouderen die de griepprik krijgen 20 procent minder kans om vanwege hart- en vaatklachten of een beroerte in het ziekenhuis te belanden. De onderzoekers verwachten dezelfde relatie te zien bij coronapatiënten. De dubbelfunctie van bloedplaatjes  – in de bloedstolling én bij de afweer – vervult hierin mogelijk een sleutelrol.

We weten dat de griepprik de kans op acute cardiovasculaire aandoeningen, zoals beroertes, sterk verlaagt.

“We weten uit internationaal onderzoek dat de griepprik de kans op acute cardiovasculaire aandoeningen, zoals beroertes, sterk verlaagt. Het mechanisme hierachter was tot nu toe onbekend. Dit onderzoek laat zien dat een vroege afweerreactie van bloedplaatjes een belangrijke rol speelt tijdens de griep. Dezelfde afweerreactie kan in bepaalde situaties echter ook tot complicaties leiden. Dat lijkt bijvoorbeeld het geval bij coronapatiënten, waar de afweerreactie ook juist kan leiden tot een longembolie, waardoor patiënten op de IC terecht komen. We willen dit nu bij dieren en mensen nader onderzoeken met een multidisciplinair team van virologen, hematologen en immunologen”, zegt hoofdonderzoeker Van der Vries, destijds als viroloog aan de Universiteit Utrecht, nu verbonden aan het UMC Utrecht en de Gezondheidsdienst voor Dieren.

Bloedonderzoek bij longinfectie

De rol van bloedplaatjes in het afweersysteem vraagt om verder onderzoek. Een belangrijke vraag die de onderzoekers nog hopen te beantwoorden, is wanneer bloedplaatjes tijdens de griep terechtkomen in de longen, waar ze vervolgens naartoe gaan en hoe zij hun opgenomen virologische informatie delen met andere immuuncellen. Ook kunnen ziekenhuizen bij patiënten gericht kijken naar de relatie tussen luchtweginfecties en informatie over bloedplaatjes uit bloedonderzoek. Die gegevens kunnen mogelijk helpen bij de diagnose van een longontsteking.

De bevindingen van dit onderzoek dragen mogelijk ook bij aan de ontwikkeling van nieuwe therapieën  voor acute hart- en vaatproblemen en het voorspellen van complicaties bij luchtweginfecties. Op de lange termijn kunnen ze daarnaast helpen bij de ontwikkeling van betere vaccinatiestrategieën.

Publicatie

Influenza-induced thrombocytopenia is subtype and sialoglycan receptor dependent and increases with virus pathogenicity - Platelets mediate influenza clearance. Blood Advances, 1 juli 2020. A. J. Gerard Jansen, Thom Spaan*, Hui Zhi Low, Daniele Di Iorio, Judith van den Brand*, Malte Tieke*, Arjan Barendrecht*, Kerstin Rohn, Geert van Amerongen, Koert Stittelaar, Wolfgang Baumgärtner, Albert Osterhaus, Thijs Kuiken, Geert-Jan Boons*, Jurriaan Huskens, Marianne Boes*, Coen Maas*, and Erhard van der Vries* DOI 10.1182/bloodadvances.2020001640

*Verbonden aan Universiteit Utrecht of UMC Utrecht