Biodiversiteit beschermt graslanden tegen extreme droogte
Graslanden horen bij de meest diverse ecosystemen ter wereld
De diversiteit van onze graslanden zorgt voor haar eigen bescherming tijdens perioden van extreme droogte. Met wel 89 plantensoorten per vierkante meter zijn graslanden een van de meest diverse en wijdverspreide ecosystemen. De ernstige bedreiging van deze diversiteit vermindert de bescherming die grasland biedt tegen klimaatextremen zoals droogte, die overal op aarde steeds heviger en frequenter worden.
Nederland bestaat voor ongeveer één miljoen hectare uit grasland, omstreeks een derde van het landoppervlak. Wereldwijd bedekt grasland ongeveer veertig procent van het aardoppervlak, dat voorziet in onder anderen voedselproductie, waterzuivering, opslag van CO2 en klimaatmitigatie. De biodiversiteit van graslanden draagt bij aan biologische activiteit, zoals bestuiving en het cyclisch verloop van voedingsstoffen, maar ook aan landschappelijke schoonheid.
Bedreiging
De functies van graslanden worden bedreigd door menselijke activiteiten. De capaciteit van graslanden om voedsel te produceren loopt bijvoorbeeld terug door temperatuurstijging en frequentere perioden van extreem weer, zoals langdurige droogte. Bovendien neemt het aantal plantensoorten af door bemesting en verandert de samenstelling van graslanden, wat leidt tot de overheersing van een paar snelgroeiende soorten. Deze vermindering van biodiversiteit beperkt het vermogen van graslanden om weerstand te bieden aan extreem weer.
Sommige plantensoorten gedijen in natte omstandigheden, terwijl anderen het juist goed doen bij droogte.
Meer biodiversiteit vergroot de weerstand van graslanden tegen de gevolgen van klimaatverandering. Yann Hautier, universitair docent Ecologie en Biodiversiteit aan de Universiteit Utrecht, legt uit: ‘Sommige plantensoorten gedijen in natte omstandigheden, terwijl andere het juist goed doen bij droogte. Bij weinig plantendiversiteit is de kans kleiner dat er een soort tussen zit die geschikt is voor bepaalde klimaatomstandigheden. Een grotere diversiteit garandeert dat sommige soorten het verlies van de functie van andere soorten ondervangen, en wordt daarom de ‘verzekeringshypothese van biodiversiteit’ genoemd. Dat blijkt al uit veldonderzoek, maar experimenteel bewijs dat aantoont in hoeverre ecosystemen door biodiversiteit worden beschermd tegen klimaatschommelingen is er nog niet. Daarom hebben we een baanbrekend langlopend experiment opgezet in de Botanische Tuinen van de Universiteit Utrecht.’ Professor George Kowalchuk van de vakgroep Ecologie en Biodiversiteit voegt daaraan toe: ‘Ons experiment geeft ons ook de mogelijkheid om de impact van biodiversiteit op een hele reeks functies van ecosystemen te volgen, zowel boven- als ondergronds.’
Uniek experiment
Sinds 2017 wordt de invloed van droogte onderzocht in een uniek langlopend experiment van het Institute of Environmental Biology, UU BioClive. Hautier vertelt: ‘We gebruiken 352 bakken, elk gevuld met 1000 liter grond, om het verloop van biodiversiteit van grasland-ecosystemen precies na te bootsen. De variaties zitten in het aantal soorten die per bak worden geplant, en we simuleren twee soorten droogte: klimaatextremen en seizoensgebonden neerslag. Onze nieuwe experimentele aanpak zal als eerste laten zien hoe plantendiversiteit de verschillende functies van grasland-ecosystemen beschermt tegen verwachte veranderingen in neerslag. Hiermee hopen we inzicht te krijgen in de ecosystemen van de toekomst en in hoeverre graslanddiversiteit kan beschermen tegen mogelijke schadelijke effecten van klimaatverandering.’