Bevestiging oorzaak VHD-uitbraak bij konijnen: RHD2-virus en landelijk beeld

Bijgewerkt tot 12 januari 2017

Begin december 2015 zijn er vanuit het land diverse meldingen gekomen over acute sterfgevallen onder konijnen. Op grond van het ziektebeeld en de gegevens die daarover beschikbaar kwamen, ontstond al snel het vermoeden dat het hier ging om een uitbraak van VHD (Viral Hemorrhagic Disease), ook wel Rabbit Hemorrhagic Disease (RHD) genoemd veroorzaakt door een nieuwe variant, namelijk het RHD2-virus. In de periode hierna zijn er 22 van deze ziekte verdachte en gestorven konijnen voor sectie aangeboden bij het Veterinair Pathologisch Diagnostisch Centrum (faculteit Diergeneeskunde) en het Dutch Wildlife Health Centre. Het gaat om veertien tamme konijnen en acht wilde dieren. Van twaalf dieren staat inmiddels vast dat zij zijn besmet met het RHD2-virus. Deze konijnen komen uit verschillende delen van het land (de provincies Utrecht, Gelderland en Zuid-Holland). Daarnaast is ook in de provincie Groningen sterfte als gevolg van RHD2 gediagnosticeerd.

Aanvullend onderzoek

Van acht andere dieren vertonen er vier microscopische afwijkingen die sterk doen denken aan VHD. Deze dieren komen uit Limburg, Overijssel, Noord-Brabant en Gelderland. Aanvullend virologisch onderzoek zal moeten uitwijzen of bij deze dieren daadwerkelijk sprake is van VHD, en of hier ook sprake is van een RHD2-infectie. Bij de vier andere dieren zijn bij microscopisch onderzoek geen aanwijzingen voor VHD gevonden.

Virusstammen

De ziekte VHD is zeer besmettelijk en wordt veroorzaakt door een virus: het RHD-virus. Van dit virus zijn twee stammen bekend: het RHD1- en het RHD2-virus. In 2010 is de nieuwe virusvariant RHD2 voor het eerst in Frankrijk vastgesteld. Daarna heeft het zich langzaam over Europa verspreid. De aanwezigheid van RHD2 is bevestigd in de volgende landen: Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje, Portugal, Malta, Noorwegen, Zweden, Tunesië en het Verenigd Koninkrijk. Behalve bij konijnen kan de ziekte ook voorkomen bij hazen. Eind december 2016 is in Nederland voor het eerst een besmetting vastgesteld bij een haas, die eerder die maand dood was aangetroffen in de gemeente Aalten (Gelderland).

Landelijk beeld

Het aantal bevestigde gevallen in Nederland is weliswaar klein, maar het geeft wel een indicatie dat er sprake is van een geografische spreiding van het virus over heel Nederland. Bij veel konijnen wordt echter geen verder onderzoek gedaan, onder andere vanwege de kosten die hiermee gemoeid zijn. Omdat deze konijnen niet voor sectie worden aangeboden blijft het dan bij een verdenking.

Verdenkingen

Bij de faculteit Diergeneeskunde is vanuit het hele land veel informatie binnengekomen over verdachte gevallen (plotselinge sterfte onder konijnen). Het aantal dieren per keer varieerde van 1 tot 30 dode dieren. Het gaat hier dus om verdachte en niet bevestigde gevallen van VHD, want deze verdachte gevallen zijn verder niet onderzocht. Bovendien zijn er ook andere ziekten met vergelijkbare symptomen, waardoor het beeld wat vertekend kan zijn. En zelfs als deze konijnen zijn gestorven aan VHD, hoeft dat niet als gevolg van een besmetting met het RHD2-virus te zijn. Als het niet-gevaccineerde konijnen betreft kan immers ook RHD1 in het spel zijn.
Wat het onderzoek bij wilde konijnen extra lastig maakt, is dat konijnen deels ondergronds leven en daar dus ook kunnen sterven. Veel dode wilde konijnen zullen daarom nooit worden opgemerkt.

Belang van pathologisch onderzoek

Graag willen wij wijzen op het belang van het uitvoeren van pathologisch onderzoek om de doodsoorzaak vast te stellen bij acute sterfte.

Om de ziekte bij wilde konijnen goed te kunnen onderzoeken, is het Dutch Wildlife Health Centre op zoek naar recent gestorven wilde konijnen (12 - 24 uur dood). Lees meer op de website van het DWHC.

Meldingen van dode tamme konijnen ontvangen we graag bij het VPDC.

Meer weten?

Lees ook onze uitgebreide berichtgeving over de ziekte VHD en de acute sterfte onder konijnen, inclusief adviezen en achtergronden.