Baggeren, niet klimaatverandering, bepaalt de toekomst van de Nederlandse delta
Om ervoor te zorgen dat grote schepen niet vast komen te zitten in de havens en rivieren die Rotterdam met de zee verbinden, worden deze vaargeulen gebaggerd. En hoe groter de schepen worden, hoe dieper die vaargeulen gebaggerd worden. Momenteel verliezen de rivieren en havens rondom Rotterdam jaarlijks twee miljard kilo sediment door dit baggerwerk. Dat is genoeg om de Feyenoord Kuip in Rotterdam jaarlijks tot de nok toe te vullen. Het sedimentverlies gaat de komende eeuw nog flink toenemen, blijkt uit nieuw onderzoek van promovendus Jana Cox. In 2085 zal er jaarlijks twaalf miljard kilo sediment verloren gaan, genoeg om het Kuipstadion om de maand te vullen.
Verlies van sediment: verlies van een belangrijke bouwsteen
Het verlies van dit sediment betekent verlies van waardevol materiaal voor oeverbescherming. Daarnaast kunnen infrastructuur zoals ondergrondse kabels en waterkeringen beschadigd raken. Daar komt ook nog bij dat waardevolle zuidelijke natuurgebieden in de toekomst misschien compleet verloren gaan, bijvoorbeeld het Haringvliet, waar unieke vogels leven,
zegt Cox. Deze effecten worden nog eens versterkt door de druk van zeespiegelstijging, bodemdaling en verstedelijking.
Dit jaarlijkse verlies van sediment wordt een ‘negatief sedimentbudget’ genoemd: de hoeveelheid sediment die het deltagebied verlaat is groter dan de hoeveelheid die het deltagebied binnenkomt. Net als bij een bankrekening – de hoeveelheid sediment in de Nederlandse delta komt in het rood te staan.
Een negatief sedimentbudget in rivierdelta's is een trend die we in veel grote delta's over de hele wereld zien: China, Vietnam, de VS, en Australië.
De toekomst is somber voor het sedimentbudget
Cox berekende het sedimentbudget voor de Rijn-Maasdelta in de toekomst. Zij zag dat, hoewel de klimaatverandering de komende 50 jaar twintig tot dertig procent meer slib dan nu in de delta aanvoert (door meer stormen en overstromingen), baggeren jaarlijks een veel grotere hoeveelheid sediment verwijdert. Maar dat is niet alleen voor de Nederlandse delta het geval.
Tekst loopt door onder afbeelding.
Hoewel ik voor mijn onderzoek alleen naar de Nederlandse havens keek, is een negatief sedimentbudget een trend die we in veel grote delta’s over de hele wereld zien: China, Vietnam, de VS en Australië,
illustreert Cox. Deze delta’s hebben concurrerende havens in rivieroevers en lagere riviertakken, net als de Nederlandse haven. Om grote boten door deze kanalen te laten varen, wordt er veel gebaggerd en dit baggeren weegt vaak op tegen de hoeveelheid sediment die in de delta aanwezig is, waardoor uiteindelijk opnieuw de belangrijkste bouwsteen verloren gaat om delta's boven de stijgende zeespiegel te houden.
Net als in de Nederlandse haven is de druk van zeespiegelstijging, bodemdaling en verstedelijking in de meeste delta’s overal ter wereld altijd aanwezig. Deltabeheerders hebben daarom oplossingen nodig om sediment vast te houden en zo boven het stijgende waterpeil te blijven. De volgende stap in dit onderzoek is het evalueren van al bestaande, lokale en kleinschalige oplossingen en hoe deze kunnen worden opgeschaald voor delta’s wereldwijd.
Publication
J.R. Cox, F.E. Dunn, J.H. Nienhuis, M. van der Perk, and M.G. Kleinhans, 2021. Climate change and human influences on sediment fluxes and the sediment budget of an urban delta: the example of the lower Rhine–Meuse delta distributary network. Canadian Science Publishing, DOI: 10.1139/anc-2021-0003.