“Bachelor studenten kunnen vaak meer dan wordt gedacht”

Niels Bovenschen is gekozen voor Docent van jaar 2019. Nadat hij vorig jaar al Docent van het Jaar van de faculteit Geneeskunde werd, droeg de Medisch Biologen Vereniging Mebiose hem voor de universiteitsbrede verkiezing voor. De jury maakte de winst bekend op 7 maart tijdens de jaarlijkse Onderwijsparade. Wat maakt deze docent-onderzoeker zo geliefd?

De studievereniging schrijft in de voordracht voor de docentenprijs: ”De vrijheid, uitdaging en verantwoordelijkheid die Niels bij studenten legt, motiveert om meer uit onszelf te halen dan we aanvankelijk dachten te kunnen.” Zelf is hij er bescheiden onder: ”Ik denk dat het komt doordat ik helder kan uitleggen, goed naar mijn studenten luister en er altijd voor ze ben. Ik pas mijn onderwijs op hen aan en ik vraag regelmatig om feedback. Ze durven daardoor naar me toe te komen en ik nodig ze uit om mee te denken.” Niels is een rolmodel voor zijn studenten. “Ik ben een van de weinige docenten binnen mijn faculteit die fiftyfifty tijd besteedt aan onderzoek en onderwijs. Ik weet waar ik het over heb, als het om onderzoek gaat.”

Het onderwijs van Niels kenmerkt zich dan ook door de integratie met echt, relevant onderzoek. “Ik vind het belangrijk dat studenten al vroeg in de bachelor fase met wetenschappelijk onderzoek in aanraking komen en dat ze zelf ook onderzoek kunnen doen. Dit traint de wetenschappelijke en academische vaardigheden, en het geeft studenten het gevoel dat ze iets wezenlijks bijdragen aan de maatschappij. Bovendien kunnen studenten al in deze vroege fase ontdekken of onderzoek hen ligt of niet. Daar kun je maar beter op tijd achter komen.”

Enorme denkkracht

Ondanks het grote aantal studenten, heeft Niels werkvormen gevonden waardoor hij in de bachelor fase studenten in groepen laat werken aan wetenschappelijk onderzoek. “In de bachelor cursus Pathologie laat ik bijvoorbeeld studenten met mijn eigen niet-gepubliceerde data een vervolgexperiment bedenken. Rond de 100 studenten werken in groepjes van zes simultaan aan hetzelfde probleem en peer-reviewen vervolgens elkaars werk. Dit levert een enorme gezamenlijke denkkracht die rechtstreeks terugvloeit in het onderzoek. Ik ben de enige docent en ze kunnen mij via de app oproepen of vragen stellen. Het groepje met het beste idee mag vervolgens na de cursus het onderzoek ook daadwerkelijk uitvoeren. Dat kan het begin van iets groots zijn.”

"Onderwijs zit in mijn DNA"

Impact van onderwijs is groot

Niels is een wetenschapper in hart en nieren: jarenlang verrichtte hij onderzoek bij Sanquin (Amsterdam) waarna hij bij de Universiteit Utrecht als onderzoeker aan de slag ging. Om hem heen adviseerden collega onderzoekers hem om geen tijd in onderwijs te steken. “Maar onderwijs zit in mijn DNA”, lacht Niels. “Ik kom uit een onderwijsfamilie. Mijn ouders en mijn opa en oma zaten al in het onderwijs en nu ik en ook mijn zus. “Het geeft mij zoveel voldoening als je mensen iets kunt leren. Onderwijs heeft uiteindelijk veel meer impact dan mijn eigen onderzoek. Als je bedenkt wat die studenten na hun studie allemaal gaan bereiken. Het maakt mijn werk leuk: het sociale contact en de interactie. En studenten leveren weer input voor mijn onderzoek. Een echte win-win situatie.”

Niels haalde zijn Basis Kwalificatie Onderwijs, Senior Kwalificatie Onderwijs en hij volgde de leergang Onderwijskundig Leiderschap. Sinds 2017 is hij bovendien Senior Fellow bij het Centre for Academic Teaching. Na succesvolle afronding daarvan komt hij in aanmerking voor een aanstelling als hoogleraar met accent op onderwijs. Zijn fellowproject richt zich op de synergie in onderzoek-gestuurd onderwijs. “We kunnen onze studenten al veel eerder in de studie laten bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek voor een optimale wetenschappelijke vorming. Wat er vaak nog aan ontbreekt, is vertrouwen in de studenten. Bachelor studenten kunnen meer dan vaak wordt gedacht.”

Vertrouwen en slim organiseren

Is vertrouwen het enige probleem? “Docenten zijn ook bang dat het veel tijd kost. Je moet het onderwijs vooral slim inrichten. Dat doe ik onder andere door ze in kleine groepen te laten werken aan dezelfde problematiek, veel peer-review toe te passen en altijd stand-by te staan. En het helpt als er voldoende faciliteiten zijn. Zo heb ik een laboratorium ingericht waar studenten aan echt onderzoek kunnen werken. Mijn droom voor de toekomst is dat alle faculteiten een ruimte gaan inrichten voor bachelor studenten om zo een universiteitsbreed interdisciplinair netwerk van bachelor research te creëren, zogeheten Bachelor Research Hubs.”

Integratie onderwijs, onderzoek én patiëntenzorg

Dit jaar heeft Niels voor het eerst een echte patiënt in het onderwijs uitgenodigd. “Samen met zijn ouders en opa kwam het jongentje van vier jaar naar de collegezaal. Al vanaf zijn geboorte kampt hij met een onverklaarbare spieraandoening en weinig energie. De oorzaak van zijn ziekte is onbekend en het UMC zit op een dood spoor. Ik had de artsen uitgenodigd om kort hun bevindingen in een college toe te lichten. Het enige wat daar uitkwam, was een kleine afwijking in zijn DNA. Dit was het aanknopingspunt van waaruit mijn studenten verder konden.” Wederom in groepjes liet Niels ongeveer 100 bachelor studenten biomedische wetenschappen een experiment én een wetenschappelijke strategie bedenken. De twee beste groepen mochten daarna echt het lab in. “Je zag dat het voorleggen van een echte actuele patiënten casus veel impact had op de studenten. Studenten hebben bijgedragen aan een complex medisch probleem waarbij de patiënt ook geholpen wordt. Ik zie veel mogelijkheden in de toekomst voor deze vorm van onderwijs dat verder bijdraagt aan het verkleinen van de kloof tussen fundamenteel wetenschappelijk onderzoek en de maatschappij.”

Lees het nieuwsbericht over de docentenprijzen van de Universiteit Utrecht.