Actieve twitteraars en hun invloed op het politieke debat

Thema’s als immigratie, Zwarte Piet en de Europese Unie leiden vaak tot felle discussies op sociale media. Rechtse en linkse twitteraars tweeten er op los, vaak is de toon heftig en polariserend. Wie zijn de politiek geïnteresseerde twitteraars in Nederland eigenlijk? Hoe verhouden zij zich tot de traditionele media? En hoe groot is hun invloed op de politiek? De Utrecht Data School zocht het uit, in opdracht van Vrij Nederland en Nieuwsuur. Wat blijkt? Discussies op de sociale media nemen vaak pas een hoge vlucht als er aandacht aan wordt besteed in de traditionele media.

Actieve twitteraars

Onder leiding van dr. Mirko Tobias Schäfer bracht de Utrecht Data School in kaart welke clusters er te onderscheiden zijn onder politiek geïnteresseerde actieve twitteraars en onderscheidt daarbij een “rechtse” groep en een “centrum-linkse” groep.  Uit het onderzoek blijkt dat van deze twitteraars de “rechtse” groep (ongeveer 15.000 gebruikers) duidelijk homogener is. Zij retweeten vooral elkaar. De “centrum-linkse” groep is veel heterogener (ongeveer 40.000 gebruikers). Deze groep retweet ook accounts die in andere clusters te vinden zijn.  Volgens Schäfer zou het helpen als politici zich zouden realiseren dat het beeld van de “boze burger” goeddeels wordt bepaald door een kleine luidruchtige minderheid op de sociale media.

Toon van tweets

De Utrecht Data School keek verder hoe negatief, positief of neutraal binnen beide clusters en het gehele netwerk op mediaberichten werd gereageerd. De onderzochte twitteraars voegen vaak een positief of negatief getint commentaar toe aan de mediaberichten. Uit een kleine – niet-representatieve steekproef – blijkt dat deze commentaren in het ‘rechtse’ cluster vaker negatief zijn. 

De traditionele media zouden veel terughoudender met de berichten op Facebook en Twitter moeten omgaan. De commotie op sociale media is tegenwoordig op zichzelf al nieuws, maakt niet uit over welk onderwerp. Het zou een zegen zijn als de mainstream media wat dat betreft meer zelfbeheersing laten zien.

Traditionele media als versterker

Twitteraars in beide clusters refereren vaak aan andere media (kranten, TV, radio en websites). Na aandacht in de traditionele media nemen de discussies op Twitter vaak hevig toe.  De traditionele media werken als versterker. Het onderzoek naar #Sleepwet toont aan dat de uitzending van Zondag met Lubach op 1 oktober 2018 over de sleepwet tot een flinke toename aan social media-activiteiten heeft geleid.

Verantwoording

Het onderzoek is uitgevoerd door Maranke Wieringa, Ludo Gorzeman en Daniela van Geenen onder leiding van Mirko Tobias Schäfer van de Utrecht Data School van de Universiteit Utrecht.  Op grond van een dataset met alle Nederlandstalige tweets uit de periode 4-18 september 2016, verzameld door Buzzcapture identificeerden de onderzoekers ca. 1200 retweetclusters rond topics (voor een gedetailleerde beschrijving van de methode zie bij verslag onder Methodologie). Baserend hierop brachten zij in kaart welke clusters er te onderscheiden zijn onder politiek geïnteresseerde twitteraars.

Daarnaast onderzochten de studenten Luana Gomes Sousa e Sousa, Marjolein Krijgsman en Robin Lambriex de samenhang tussen activiteiten op sociale media en berichtgeving in de mainstream media op basis van een sample van tweets over de sleepwet in de periode 30 september-23 november 2017.