Actie vereist voor terugdringen kinderarmoede en mentale problemen onder jongeren

Nederland zou actie moeten ondernemen om kinderarmoede te verminderen en te streven naar meer structurele oplossingen, waarbij maatregelen worden genomen die gericht zijn op specifieke groepen kwetsbare kinderen, zoals kinderen met een vluchtelingenstatus. Dit is een van de aanbevelingen in het rapport van 2023 ‘Children’s Rights: Political will or won’t?' van de netwerkorganisatie Eurochild, dat op Wereldkinderdag aan het Europees Parlement wordt gepresenteerd. Dynamics of Youth (UU) is lid van de organisatie Eurochild en heeft bijgedragen aan het rapport met informatie en aanbevelingen.

Kinderarmoede in Nederland

Nederland heeft een totale kinderbevolking van 3,30 miljoen, waarvan 13,9% in 2022 het risico loopt op armoede en sociale uitsluiting. Dat zijn bijna 460.000 kinderen in nood. De groepen kinderen die het meest behoeftig zijn in het land, zijn die met een migratieachtergrond, kinderen uit eenoudergezinnen, kinderen met een handicap, kinderen uit een etnische minderheid en kinderen die in specifieke gebieden van het land wonen. Er is jaarlijks een investering van 6 miljard euro nodig om armoede tegen te gaan, maar momenteel heeft de overheid toegezegd slechts 2 miljard euro te investeren.

Mentale gezondheid van jongeren

Het aandeel jongeren (12-15 jaar) met psychische klachten, dat werd verergerd door de Covid-19-crisis, is sinds het einde van de laatste lockdown slechts licht gedaald. In juni 2022 lanceerde de staatssecretaris een actieplan om geestelijke gezondheidsproblemen aan te pakken op vijf verschillende domeinen: de samenleving in het algemeen, buurten, school, werk en online. Het actieplan kent echter geen duidelijke doelstellingen, voorwaarden en budget. De Jeugd-GGZ kampt al sinds de jaren tachtig met dezelfde problemen: bezuinigingen, lange wachtlijsten en lage kwaliteit van zorg. Uit het Health Behaviour in School-Aged Children (HBSC) onderzoek blijkt dat het percentage meisjes met emotionele problemen tussen 2017 en 2021 bijna is verdubbeld en dat de situatie in 2022 niet is verbeterd.

De crisis in de Nederlandse asielopvang treft kinderen het hardst, met schrijnende levensomstandigheden in noodopvangcentra en problemen met de toegang tot zorg en kinderen die soms maandenlang niet naar school gaan

Kinderrechten zijn afgenomen

Nederland daalde van de 4e plaats in de Kids Rights Index 2022 naar de 20e plaats in de Kids Rights Index 2023. Er was met name sprake van een daling op het gebied van de gezondheidszorg en de grootste daling op het gebied dat wordt gedefinieerd als ‘omgevingen die kinderrechten mogelijk maken’. De crisis in de Nederlandse asielopvang treft kinderen het hardst, met schrijnende levensomstandigheden in noodopvangcentra en problemen met de toegang tot zorg en kinderen die soms maandenlang niet naar school gaan.

Impact van klimaatverandering

De Nederlandse luchtvervuiling heeft negatieve gevolgen voor de gezondheid van kinderen: één op de vijf kinderen krijgt astma als gevolg van luchtvervuiling. Naast vervuiling heeft de klimaatverandering ook steeds meer gevolgen voor Nederlandse kinderen, zoals de overstromingen van juli 2021 in Zuid-Nederland, België en Duitsland hebben aangetoond. Kinderen die opgroeien in de provincie Groningen ondervinden de gevolgen van aardbevingen.

Aanbevelingen door UU - Dynamics of Youth

In Nederland wordt het welzijn van jongeren in de bredere context niet systematisch beoordeeld en de bestaande metingen zijn verdeeld. De Better Well-Being Index van de Universiteit Utrecht wordt momenteel onderzocht als een gestructureerde manier om de ontwikkeling, welvaart en het welzijn van kinderen en adolescenten te meten. Het uitbreiden van deze index, die elf dimensies van welzijn omvat, naar kinderen en adolescenten zou een een completer 'beeld' van hun welzijn, materiële levensomstandigheden en kwaliteit van leven in Nederland. Het zou ook een kader kunnen bieden voor het meten en volgen van het welzijn en de welvaart van jongeren op lokaal en nationaal niveau.