Aandacht voor welzijn van werknemers groeit in coronatijd

Nederlandse bedrijven zeggen het welzijn van werknemers belangrijk te vinden. Op een schaal van 1 tot 10, geven ze dit onderwerp een 8. Bovendien zegt een ruime meerderheid van werkgevers dat hun bedrijf tijdens de pandemie meer aandacht gaf aan welzijn, dan ervoor. 43% verwacht zich hier in de toekomst nog meer voor in te zetten. Dat blijkt uit een onderzoek onder 3400 Nederlandse bedrijven met meer dan 100 werknemers, uitgevoerd door Maastricht University en de Universiteit Utrecht. 

Onderzoekers van de Future of Work hub van de Universiteit Utrecht hebben samen met Maastricht University bestudeerd hoezeer organisaties in de ogen van directies en voorzitters van ondernemingsraden, zich committeren aan het welbevinden en de ontwikkeling van medewerkers. Het onderzoek is in het najaar van 2020 gedaan in commerciële bedrijven met meer dan honderd personeelsleden en stond onder leiding van professor Harry Hummels, hoogleraar Social Entrepreneurship aan de Universiteit Utrecht en in Maastricht hoogleraar Ethiek, Organisaties en Samenleving. 

De betrokken onderzoekers vanuit de Universiteit Utrecht zijn de sociologen Thomas Martens en Anne van der Put, ondersteund door Jos Slabbekoorn en Feline Wafelaar. De resultaten van het onderzoek staan in het rapport: Agape: de mens als motor van de onderneming. Agapè is een begrip uit de Griekse oudheid. In de context van organisaties kan het worden omschreven als: ‘toewijding aan het welzijn van anderen, gezien vanuit de ogen van de ander.’

Opvallend is dat veel bedrijven die voorafgaand aan de coronapandemie al goed scoorden op aandacht voor welzijn, er tijdens de crisis een schepje bovenop deden.

Kijkend naar de onderzoeksresultaten zegt Harry Hummels daarover: “Het onderzoek toont aan dat Nederlandse ondernemingen betrokken zijn bij het welzijn van hun werknemers. Opvallend is dat veel bedrijven die voorafgaand aan de coronapandemie al goed scoorden, er tijdens de crisis een schepje bovenop deden. Mogelijk relevanter is dat een meerderheid aangeeft het welzijn van werknemers in de toekomst nog scherper in het oog te zullen houden.”

Kitty Jong, vicevoorzitter FNV, die het onderzoek op 17 mei in ontvangst neemt, zegt: ‘Investeren in werknemers is óók goed voor het bedrijf, dat blijkt zonneklaar uit dit onderzoek. Het vormt dan ook de kern van onze vakbondsagenda, want we zien nog steeds dat teveel werkgevers werknemers alleen als kostenpost zien. De zekerheid van een vaste baan maakt dat werkenden zich gewaardeerd voelen in een bedrijf. En ook zeggenschap over werktijden en invloed in het bedrijf is belangrijk. Voor die thema’s komen wij samen met onze leden op.’

Meer jongeren in het bedrijf? Meer aandacht voor welzijn

In de studie is het concept agapè, het welzijn, onderzocht aan de hand van 7 aspecten, waaronder: scholingsmogelijkheden, regelruimte zoals thuiswerken en flexibel werken, de mate waarin collega’s oog hebben voor elkaar en de mate waarin de wensen en behoeften van werknemers centraal staan in het bedrijf.

Vooral de samenstelling van het personeel bleek van belang. Agape neemt toe naarmate bedrijven meer jongeren in dienst hebben, meer hoogopgeleiden en meer werknemers met een vast contract. De sterkste invloed komen van een bedrijfscultuur die gezondheid en welzijn bevordert en een goede relatie tussen het management en de OR. Bedrijven zetten deze aandacht om in handelen door het bieden van regelruimte, regelmatige communicatie en presentjes voor werknemers tijdens de coronapandemie en het geven van baanzekerheid.

Het is opvallend dat bedrijfsstructuur volgens ons onderzoek niet uitmaakt. Hoeveel mensen er werken, de sector waarin het opereert; in principe kunnen álle bedrijven dus aandacht besteden aan welzijn.

Socioloog Anne van der Put: “Het is opvallend dat de bedrijfsstructuur, dus bijvoorbeeld hoeveel mensen er werken, de sector waarin het opereert, eigenlijk niet uitmaakt voor de aandacht die aan welzijn wordt gegeven. Alleen wanneer er te veel managementlagen zijn, is het moeilijker om er achter te komen waar de behoeften van de werknemers liggen en die in de praktijk te brengen.”

Ze vervolgt: “Het mooie is dat dus in principe alle bedrijven aandacht kunnen besteden aan het welzijn van hun werknemers. Hoewel een bedrijfscultuur niet iets is wat je van de ene op de andere dag verandert, kán dat wel. Dat willen we heel graag gaan onderzoeken in een volgende stap.”

Wat levert het op?

Een belangrijke vraag is wat de aandacht voor het welzijn van werknemers de onderneming oplevert. Dat blijkt niet gering, aldus de respondenten. Welzijn hangt samen met: een lager ziekteverzuim en een lager verloop van werknemers. Bedrijven hebben minder moeite met het werven van personeel, een hogere arbeidstevredenheid en een sterkere betrokkenheid van werknemers bij de onderneming. Er is een correlatie met een sterke financiële positie van bedrijven en hogere productiviteit.

Bedrijven die veel aandacht hebben voor het welzijn van werknemers doen dit omdat het past bij waar ze als onderneming voor staan. Het is minder een streven naar kostenbesparing of winst.

Anne van der Put: “Uit ons onderzoek blijkt dat bedrijven die veel aandacht hebben voor het welzijn van werknemers dit doen omdat het past bij waar ze als onderneming voor staan. Het is minder een streven naar kostenbesparing of winst. Eén van de belemmeringen die bedrijven ervaren is het in kaart brengen van de wensen en behoeften van werknemers.”

Motivatie en de toekomst

De aandacht voor welzijn hangt ook samen met verschillende typen HR-beleid, bijvoorbeeld opleidingsmogelijkheden en vitaliteitsbeleid. Juist de bedrijven die hoog scoren op aandacht voor welzijn bieden dit soort beleid aan omdat ze het welzijn van werknemers belangrijk vinden en ook aan hun behoeften willen voldoen. Ondernemingen die laag scoren op aandacht voor welzijn bieden dit soort beleid juist vaker aan omdat ze hopen dat dat goed is voor de productiviteit. Hun motivatie is minder in lijn met het concept agape. Hij is namelijk niet alleen gericht op het belang van werknemers, maar ook op eigen belang.”

Ondanks dat bedrijven voor en tijdens de pandemie al veel aandacht schonken aan agape, is de honger naar meer duidelijk aanwezig. Van alle deelnemers aan het onderzoek wil 43 procent hier in de toekomst nog meer aandacht aan besteden. Ook geeft het overgrote deel aan behoefte te hebben aan hulp hierbij, bijvoorbeeld voor het in kaart brengen van de behoeftes van werknemers.