Sanne onderzoekt hoe een effectieve en eerlijke transitie bevordert kan worden. Ze onderzoekt daarbij hoe beleid, wet- en regelgeving en governance technologische, financiële en maatschappelijke doelen van de energietransitie ondersteunen. Daarnaast onderzoekt Sanne hoe de energietransitie eerlijk georganiseerd kan worden. Het gaat hier bijvoorbeeld om een eerlijke verdeling tussen lusten en laten, maar ook over participatie van consumenten, burgers en belanghebbenden in besluitvorming en de uitvoering daarvan. Ze focust zich daarbij op hernieuwbare elektriciteitsproductie, gebouwde omgeving en industrie. 

Governance en beleid voor de energietransitie 

De energietransitie is een belangrijk middel in de strijd tegen klimaatverandering. Hiermee wordt beoogd de broeikasgassen naar nul terug te draaien, waardoor nieuwe energiebronnen, aangepaste productieprocessen en energie-efficiëntie gerealiseerd moeten worden. Dit vergt niet alleen een technologische ontwikkeling, maar ook een financiële en maatschappelijke transitie.

De Nederlandse overheid is verantwoordelijk voor het behalen van de doelen van de energietransitie, zo maken ook de Urgenda-zaken duidelijk. Maar met welke middelen kunnen zij dit het beste doen? Welke beleidsinstrumenten werken beter dan andere, waarom en wanneer? Hoe kunnen beleidsstrategieën ontworpen worden? Hoe kan voortgang gemonitord worden? Het onderzoek van Sanne richt zich op deze vragen in het kader van hernieuwbare energieprojecten, warmtetransitie in de gebouwde omgeving en de verduurzaming van de energie-intensieve industrie.

Publicaties in dit onderwerp:

• S. Akerboom, S. Waldmann, A. Mukherjee, C. Agaton, M. Sanders & G.J. Kramer, Different this time? The prospects of CCS in the Netherlands in the 2020s, Frontiers in Energy Research
• S. Akerboom & C.W. Backes, Klimaatbeleid in Europa en Nederland: een overzicht van doelen en voortgang, in C.W. Backes, E. Brans, H.K. Gilissen, 2030: het juridische instrumentarium voor mitigatie van klimaatverandering, energietransitie en adaptatie in Nederland, Boom juridisch, Den Haag: 2020, pp. 45-57
• S. Akerboom & M. Peters, De nationale en Europese klimaatplan- en monitoringsmechanismen, in C.W. Backes, E. Brans, H.K. Gilissen, 2030: het juridische instrumentarium voor mitigatie van klimaatverandering, energietransitie en adaptatie in Nederland, Boom juridisch, Den Haag: 2020, pp. 267-274
• E. Fumagalli and S. Akerboom, Dutch Energy and Climate Policy: 2020 and beyond, special issue on National Energy and Climate Plans, Economics and Policy of Energy and the Environment, Issue 1, 2019, pp. 119-147

Fit-for-purpose regulering

Een belangrijk onderdeel van de governance en beleidsstrategieën voor transities betreft wet- en regelgeving. Vanwege de energietransitie is de energiewetgeving in Nederland aan verandering onderhevig. Een nieuwe Warmtewet en Energiewet, implementatie van het Europese wetgevingspakket ‘Schone Energie voor Alle Europeanen’ waaruit nieuwe concepten zoals energie-armoede en energiegemeenschappen voortvloeien alsmede nieuwe energiedragers zoals waterstof en de ondergrondse opslag van CO2 nopen tot het fundamenteel herzien van bestaande wet- en regelgeving.

Sanne onderzoekt hoe wet- en regelgeving kan bijdragen aan het behalen van de doelen van de energietransitie en welke governance past bij nieuwe infrastructuur en projecten. Dit doet zij voor de warmtetransitie in de gebouwde omgeving, stimuleren van bottom-up initiatieven maar ook waterstof en CCS.

Publicaties in dit onderwerp:

• M. Boeve, C.W. Backes, S. Akerboom and M. van Rijswick (eds), Environmental Law for Transitions to Sustainability, Intersentia, March 2021
• S. Akerboom & A.E.H. Huygen, Regulatory aspects of the urban heat transition: The Dutch Heat Act, Carbon & Climate Law Review, 4/2020, pp. 281-293
• S. Akerboom, Juridische aspecten van klimaatverandering en –oplossingen, Milieu, 1, 2020, pp. 30-31 (OA)
• S. Akerboom, W. Botzen, A. Buijze, A. Michels & M. van Rijswick, Meeting goals of sustainability policy: CO2 emission reduction, cost-effectiveness and societal acceptance. An analysis of the proposal to phase-out coal in the Netherlands, Energy Policy, Vol. 138, March 2020, 111201 (OA)

Participatie, rechtvaardige transitie en maatschappelijke acceptatie van de energietransitie

In toenemende mate wordt erkend dat de maatschappelijke acceptatie van de energietransitie essentieel is voor het succes van deze transitie. Verschillende elementen dragen bij aan deze acceptatie. Zo gaat het ten eerste om de mogelijkheid om te participeren in de energietransitie, zowel in de besluitvorming daartoe als de uitvoering daarvan. In haar proefschrift onderzocht Sanne de theoretische onderbouwing voor participatie in overheidsbesluitvorming, de juridische implementatie daarvan in Nederland en de wijze waarop dit in de praktijk plaatsvindt rondom windmolenparken op land.

Haar onderzoek richt zich ook op hoe energieconsumenten en andere kleine partijen zelf nieuwe projecten kunnen uitvoeren in de energietransitie. Het gaat om zon op daken, of collectief eigendom van windturbines of zonnevelden. Er worden steeds meer warmtecollectieven opgericht, om de warmtetransitie in de gebouwde omgeving uit te voeren. Sanne onderzoekt de rol van en kansen voor dit soort initiatieven, of zij tegen juridische belemmeringen aanlopen en welke oplossingen daarvoor bestaan.

Een ander belangrijk element dat bijdraagt aan de maatschappelijke acceptatie van de energietransitie betreft het perspectief van de ‘eerlijke’ transitie. In welke mate kent de energietransitie negatieve effecten, en voor wie? Voor wie betekent de energietransitie (financiele) kansen en wie niet? Hoe kan er een balans optreden tussen deze positieve en negatieve treden?

Publicaties en presentaties in dit onderwerp:

• S. Akerboom & M. van Rijswick, Participeren moet je leren, in C.W. Backes, E. Brans, H.K. Gilissen, 2030: het juridische instrumentarium voor mitigatie van klimaatverandering, energietransitie en adaptatie in Nederland, Boom juridisch, Den Haag: 2020, pp. 317-343
• S. Akerboom, Rechtvaardigheid in de energietransitie: achtergrond, belemmeringen en kansen, in “Een nieuw kabinet van sociale rechtvaardigheid”, Boom, 21 January 2021, pp. 53-68
• S. Akerboom and F. van Tulder, Consumer co-ownership of renewable energy sources in the Netherlands, in J. Lowitzsch, Consumer co-ownership of renewable energy sources, Palgrave Macmillan, January 2019
• S. Akerboom, Energietransitie: maatschappelijke kansen, https://www.sg.uu.nl/sprekers/sanne-akerboom, Studium Generale, Universiteit Utrecht, 3 March 2020