In onze kennisgerichte samenleving zijn academische denkvaardigheden van groeiend belang. Met name leerlingen van de bovenbouw vwo hebben de cognitieve mogelijkheden om deze te ontwikkelen. Het stimuleren van deze vakoverstijgende denkvaardigheden is echter complex en inzicht in hoe deze ontwikkeld kunnen worden bij leerlingen is nog beperkt.

Om de ontwikkeling van academische denkvaardigheden binnen de bovenbouw vwo van de CSG Prins extra te bevorderen, wordt met ingang van 1 september 2021 het examenvak Academische Vaardigheden (ACVA) ingevoerd. Het streven is om een doorgaande leerlijn te ontwikkelen voor ACVA van leerjaar 4 tot 6. Hierbij zullen bestaande lesmodules voor wetenschapsfilosofie en onderzoek doen aangevuld worden met nieuw te ontwikkelen lesmodules. Alhoewel het vwo-breed wordt ingezet, richt het hier voorgestelde onderzoek zich met name op het bètaprofiel. Hierbij wordt ingezoomd op de specifieke problematiek binnen dit profiel, zoals het experimenteren en werken met ingewikkelde formules.

Huidige online onderwijsontwikkelingen bieden nieuwe mogelijkheden om onderwijsactiviteiten te structuren en verdiepen, onder andere door de inzet van digitale platforms en simulatiesoftware. Voor de te ontwikkelen lesmodules wordt onderzocht hoe een (deels) online aanpak van meerwaarde kan zijn om de beoogde leerdoelen te bereiken.

Dit onderzoek richt zich op het verwerken van kennis over hoe academische denkvaardigheden binnen het bètaonderwijs in de bovenbouw vwo gestimuleerd kunnen worden door het aanbieden van blended lesmodules voor het nieuw in te voeren van ACVA. Hierbij wordt gestreefd naar een opzet die tevens relevant is voor andere VO-scholen die de academische denkvaardigheden van hun leerlingen willen stimuleren.  

Dagelijks worden we via de media overspoeld met statistische informatie - denk aan COVID19. Het is daarom essentieel dat leerlingen statistisch onderlegd worden - inclusief het interpreteren van steekproeven. Op steekproeven gebaseerde conclusies, zogenaamde statistische inferenties, gaan vergezeld met onzekerheid, aangezien niet alles of iedereen is onderzocht. Het leren interpreten van inferenties blijkt echter lastig voor bovenbouwleerlingen en studenten. In dit onderzoek gingen we daarom op zoek naar een leertraject om de kernconcepten voor statistische inferentie al in de onderbouw te introduceren, op informeel en toegankelijk niveau. Het ontwerp van het traject werd geïnformeerd door theorieën over herhaalde steekproeven en statistisch modelleren met behulp van een black box paradigmatische context. Het leertraject werd geïmplementeerd in de onderwijspraktijk gedurende drie interventies. Een pre- en posttest werden ontworpen om de effecten van het traject in de grootschalige laatste cyclus te evalueren. Een nationale en internationale vergelijking van leerlingresultaten toonde aan dat leerlingen die deelnamen aan het leertraject (N = 267) significant hoger scoorden op statistische geletterdheid dan de vergelijkingsgroep die het reguliere curriculum volgde (N = 217), in het bijzonder op het domein van statistische inferentie. We zagen ook positieve effecten op de andere twee domeinen van statistische geletterdheid. Deze bevindingen suggereren dat de huidige statistiekcurricula in de onderbouw verrijkt kunnen worden met een inferentële focus. Het voordeel van deze vroege introductie is dat leerlingen meer leren over statistische inferentie en niet minder over de andere domeinen van statistische geletterdheid, om zo beter te anticiperen op vervolgstappen in het statistiekonderwijs van leerlingen. 

• prof. dr. A. (Arthur) Bakker
• prof. dr. P.H.M. (Paul) Drijvers

In dit onderzoek wordt naar een aanpak gezocht om het inzicht van leerlingen uit vwo leerjaar 2 in het domein statistiek te vergroten. Vanuit het vakgebied van de wiskundige statistiek wordt geïnventariseerd waarop de nadruk binnen statistiekonderwijs moet liggen. De focus hierbij ligt op het analyseren van datasets door typeren van belangrijke kenmerken en het gebruik van visuele representaties. De bevindingen informeren het ontwikkelen van lesmateriaal binnen de Digitale Wiskunde Omgeving (DWO). Bij het ontwikkelen van het lesmateriaal is aandacht voor verschillen tussen leerlingen. Vanaf het begin van het schooljaar worden leerlinggegevens verzameld op het gebied van Reproductie, Training, Transfer , Inzicht en Innovatie (RTTI). Op basis hiervan worden leerlingen ingedeeld in drie niveaugroepen. Met behulp van de DWO worden vervolgens gedifferentieerde onderwijsarrangementen ontwikkeld en aangeboden die aansluiten bij de onderwijsbehoefte van deze niveaugroepen. Tot slot volgt een analyse van het leerproces.

Sleutelwoorden: statistische geletterdheid, beschrijvende statistiek, Digitale Wiskunde Omgeving, RTTI, niveau differentiatie, TinkerPlots ©.

Stuur voor concrete lesbeschrijvingen en toegang tot het DWO-materiaal een e-mail naar m.j.s.vandijke-droogers@uu.nl. De lesbeschrijvingen zijn tevens te downloaden vanuit Google-Drive via het tabblad 'Links'.

• dr.Jos Tolboom (SLO) en prof. dr. Paul Drijvers (UU)