Welke invloed hebben digitale platforms als Google en Apple op onze democratie?

Digitale platformen en sociale media hebben een ongekend grote invloed. Niet alleen op ons dagelijkse leven, maar ook op onze democratie, vertelt hoogleraar Media en digitale samenleving José van Dijck bij IMPAKT TV. In een interview met Daniela Tenenbaum en Rosa Wevers vertelt ze hoe.

Platform ecosysteem

Digitale platformen als Google, Apple, Facebook/Meta en Amazon spelen een cruciale rol in ons dagelijks leven en onze sociale interacties. Ze hebben onze samenleving de laatste twintig jaar vanuit een commercieel oogpunt heringericht, zegt José van Dijck. “Er is een nieuwe digitale economie ontstaan die niet draait op geld maar op data. We verkopen onze persoonlijke gegevens en aandacht voor online diensten.”

Vanwege de groeiende invloed van online platforms noemt Van Dijck deze nieuwe verhoudingen het ‘platform-ecosysteem’. “Onze hele samenleving, privé en publiek, is steeds meer afhankelijk geworden van de infrastructuren die grote techbedrijven hebben gebouwd. Het probleem is echter dat we geen invloed hebben op hoe deze structuren worden gebouwd en bestuurd.”

Democratische waarden

Het gebrek aan invloed zorgt voor het verlies van controle over onze democratische waarden als privacy, veiligheid en aansprakelijkheid. De wetgeving loopt hierin namelijk vaak nog achter de feiten aan. “Bedrijven zoals Facebook en Apple zijn zo groot geworden omdat de overheid de technologische ontwikkelingen en groei van deze bedrijven niet bij heeft kunnen houden”, legt José van Dijck uit. “In de offline samenleving weten we wie er aansprakelijk is voor welk gedeelte van de samenleving; in de digitale wereld is dat vaak heel moeilijk vast te stellen.”

Toch zijn er een aantal recente ontwikkelingen die de democratisering van digitale platforms bevorderen. “In Nederland hebben we nu eindelijk een staatssecretaris voor digitalisering, dat is een grote vooruitgang”, zegt Van Dijck. “Ook de Europese Commissie is op dit moment een van de meest progressieve krachten op het gebied van digitale wetgeving. Dit zijn ontwikkelingen die we goed in de gaten moeten houden.”