Wat is omvolking? “Het druist in tegen het gelijkheidsprincipe”
Annelotte Janse bij OVT en De dag
Ministers Marjolein Faber en Reinette Klever (beiden PVV) raakten in opspraak door hun gebruik van de term ‘omvolking’. Annelotte Janse, post-doctoraal onderzoeker bij de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in de geschiedenis van het rechts-extremisme, licht in OVT en De dag toe wat de term ‘omvolking’ betekent en waar deze vandaan komt.
Wat is omvolking?
De één noemt het een racistische complottheorie, de ander een feitelijk demografisch fenomeen, maar wat is omvolking precies? Janse legt uit in OVT dat omvolking geen neutrale term is; het is eigenlijk een “diep racistisch en ideologisch concept van raciale superioriteiten en in het ergste geval zelfs van etnische zuivering.” De complottheorie stelt dat er een bewust beleid is om een volk te vervangen door een ander volk, vaak met een focus op immigratie, en tegenwoordig ook islam en een politieke elite die dit zou faciliteren.
Oorsprong van het begrip omvolking
Hoewel volgens Janse “het streven naar een etnisch of cultureel pure gemeenschap zo oud is als de mens”, is de term ‘omvolking’ voor het eerst gebruikt in de late jaren twintig van de vorige eeuw door de Duitse nazi-ideoloog Albert Brackmann. Het concept was onderdeel van het ideologische plan om de Slavische bevolking in de veroverde oostelijke gebieden te germaniseren.
In de jaren dertig vond er een ‘omkering’ van het concept plaats, zegt Janse in OVT en De dag. De Duitse demograaf Friedrich Burgdorfer waarschuwde voor de vervanging van het Duitse volk door migratie. Dit sluit aan bij de recente uitspraken over immigratie en islam.
Hedendaags gebruik in de politiek van omvolking
Het hedendaagse gebruik van het woord ‘omvolking’ door politieke figuren verschilt van het nazi-concept uit de jaren twintig, maar is herkenbaar in de visie van Friedrich Burgdorfer. Volgens Janse hebben naoorlogse werken zoals Eurabia (2005) en vooral De grote vervanging (2011) bijgedragen aan het gebruik van de term door de PVV, zegt ze in De dag.
Zelf vindt ze de tegenwoordige normalisering van de term opvallend. In OVT legt ze uit dat het gevaarlijk kan zijn om dit begrip te gebruiken omdat het “antirechtstatelijk” is en het “druist in tegen het gelijkheidsprincipe”, het idee dat alle mensen gelijkwaardig zijn. Volgens haar wordt in dit geval een beeld geschetst waarin islamitische migranten als een bedreiging worden gezien.