“Vraag om historisch eerherstel is geen product van de ‘woke’-beweging, maar al eeuwenoud”
René Koekkoek in NRC
In de afgelopen jaren bood premier Mark Rutte excuses aan voor het overheidshandelen tijdens de Jodenvervolging en het Nederlandse geweld tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. Het lijkt erop dat het kabinet nu ook formele excuses zal aanbieden voor de rol van de Nederlandse staat in het slavernijverleden. Universitair docent Politieke geschiedenis René Koekkoek legt in de NRC uit waarom deze excuses geen ‘woke’ ideologisch project zijn.
Claims voor historisch rechtsherstel
Koekkoek heeft onderzoek gedaan naar de geschiedenis van historisch rechtsherstel. Van het pleiten voor excuses wordt nog te vaak gedacht dat het voortkomt uit de recente ‘woke’-beweging, zegt hij. Hij bepleit dat excuses voor historisch onrecht moeten worden bezien vanuit een historisch langetermijnperspectief.
“Dit langetermijnperspectief toont dat claims voor historisch rechtsherstel niet het product zijn van een doorgeschoten slachtoffercultuur of een postmoderne vorm van zelfkastijding”, schrijft Koekkoek. “Zij staan in een lange traditie van ideeën over en praktijken van rechtsherstel.”
Als voorbeeld noemt Koekkoek het rechtsherstel voor Franse protestanten, Hugenoten, tijdens de Franse Revolutie. Deze religieuze vluchtelingen waren aan het eind van de zeventiende eeuw hun burgerrechten verloren, gevangengenomen en tot bekering gedwongen. In 1790 nam Frankrijk een wet aan waardoor nazaten afgenomen eigendommen konden terugclaimen.
Excuses voor het slavernijverleden
“Een scherpe veroordeling of officiële erkenning in de vorm van formele excuses voor het slavernijverleden kan ook een element worden in een hernieuwd verhaal van Nederland”, schrijft Koekkoek. Hij legt uit dat het rechtzetten van fouten en excuses kunnen zorgen voor een vernieuwing van de toekomst, zeker door de staat.
“Rechtsherstel gaat over zoveel meer dan herstelbetalingen alleen. Excuses van overheidswege overstijgt de ‘individuele’ schuldvraag. Excuses maken voor historisch onrecht biedt een bouwsteen voor een verhaal voor Nederland gericht op de toekomst.”