Nepnieuws zorgde al tijdens Eerste Wereldoorlog voor ophef
Op zaterdag 15 december verscheen het artikel 'Nepnieuws nam een vlucht in 1914-1918' in Trouw, naar aanleiding van het promotieonderzoek van Klaas de Zwaan (Media en Performance Studies). De Zwaan promoveert op 21 december aan de Universiteit Utrecht.
Nepnieuws wordt de afgelopen maanden druk bediscussieerd in Nederland en daarbuiten: waar komt nepnieuws vandaan, wat kunnen we eraan doen? Soms lijkt het alsof fake news iets hedendaags is, maar dat is allerminst het geval. Al tijdens de Eerste Wereldoorlog werd in het formeel neutrale Nederland debat gevoerd over nepnieuws, dat toen vooral uit de bioscoop kwam via oorlogsfilms en -documentaires. "Het debat ging over de waarde van oorlogsbeelden en het gevaar van film als politiek propagandamiddel", vertelt Klaas de Zwaan in Trouw.
bioscopen
De Zwaan heeft voor zijn promotie onderzoek gedaan naar de rol die films speelden in de betrokkenheid van Nederlanders bij de Grote Oorlog en het denken over de gevaren en mogelijkheden van het medium zelf. "Bioscopen speelden een belangrijke rol in de meningsvorming over de oorlog", aldus De Zwaan. "Vanwege censuur verboden de autoriteiten ook films [...] maar beelden die tot toejuichen leidden en gevoelens van solidariteit met de slachtoffers van de oorlog opwekten, waren wel toegestaan.” Het ontmaskeren van nepnieuws stond dus toen al hoog op de politieke agenda.