“Nederland had een aandeel in het ontstaan van Gibraltar”

Afgelopen maart troffen Nederland en Gibraltar elkaar tijdens een kwalificatiewedstrijd van het EK Voetbal. Niet veel mensen weten dat de twee elkaar eeuwen geleden ook tegenkwamen, en dat Nederland een belangrijke rol heeft gespeeld in de totstandkoming van het Britse overzeese gebied. Bijzonder hoogleraar Renger de Bruin vertelt bij De Nieuws BV over het gewelddadige ontstaansverhaal.

Oorlog in Spanje

“Er is in 1607 al een slag bij Gibraltar geweest, toen een Nederlandse vloot de Spaanse versloeg,” vertelt De Bruin, “maar voor het ontstaan van het huidige Gibraltar is 1704 belangrijker.” Op 10 augustus van dit jaar veroverde een Engels-Nederlandse vlooteenheid het schiereiland met als doel een bruggenhoofd in Spanje te creëren.

“Het was de tijd van de Spaanse Successieoorlog”, legt De Bruin uit. “Engeland en de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden streden tegen Spanje en Frankrijk.” Het veroveren van Gibraltar was onderdeel van een plan om de Spaanse koning Filips V te verdrijven. “Het was de bedoeling om naar het noorden op te rukken en heel Spanje in handen te krijgen. Dat is niet gelukt.”

Vrede van Utrecht

De oorlog werd in 1713 beëindigd met de Vrede van Utrecht en Gibraltar bleef in het bezit van het Verenigd Koninkrijk. Het schiereiland was een goedgelegen strategische post, van waaruit de Britten het verkeer in de Straat van Gibraltar goed in de gaten konden houden. De oriëntatie op Engeland is tot op de dag van vandaag sterk, zegt De Bruin. “Je loopt er in een mediterraan klimaat in een heel Engelse sfeer rond.”

Groot-Brittannië kwam dus goed uit de Utrechtse vredesonderhandelingen van 1713. Nederland had minder succes. “De Fransen, met wie de Britten een geheim dealtje hadden, zeiden tegen de Nederlanders: ‘Wij onderhandelen hier bij u, over u en zonder u’.” Uiteindelijk kreeg de Republiek alleen de stad Venlo toegewezen en was de gebiedsuitbreiding, ondanks dat het land aan de kant van de overwinnaars stond, dus heel beperkt.