Leren lezen: het leesoffensief moet terug naar de klas
De afgelopen decennia daalden het leesplezier en de leesprestaties van leerlingen in het voortgezet onderwijs, zelfs sterker dan in omringende landen. Hoe komen we uit deze neerwaartse spiraal? Hoogleraar Duitse literatuur en cultuur Ewout van der Knaap helpt ons op weg in het NRC.
Het toenemende leesprobleem
De leeskloof neemt toe in ons land: studenten van het mbo en hogeronderwijs hebben steeds vaker leesproblemen, de animo voor een talenstudie neemt af en ook de belezenheid van aanstaande docenten laat te wensen over terwijl het tekort aan leerkrachten juist toeneemt. Deze problemen zijn het gevolg van een teruglopende focus op het lezen van literaire fictie in het voortgezet onderwijs. Het is dus duidelijk: we kampen met een leesprobleem dat niet kan worden opgelost door een Boekenweek of een groepje influencers op sociale media.
Het begint in de klas
We weten dat het lezen van fictie de woordenschat en de leesprestaties verhoogt. Maar hoe krijgen we de jongeren weer in de boeken? Volgens van der Knaap begint het bij de opleiding van de docenten: ''Studenten die belezen zijn kunnen als docent gevarieerd leesonderwijs aanbieden. Ook in het hbo en aan universiteiten moet het lezen van boeken vanzelfsprekender worden, om een vicieuze cirkel te helpen doorbreken.''
Ook benadrukt hij de vrijheid van de leerlingen bij het kiezen van leesvoer. Wanneer een verhaal de leerling persoonlijk aanspreekt zal de motivatie om te lezen toenemen. Verschillende studies bevestigen dat dit ‘vrij lezen’ in de klas bijdraagt aan het leesbegrip, de schrijfstijl, de woordenschat, de spelling en de grammaticale ontwikkeling van de lezer.
Tenslotte komt een interesse in literatuur tijdens het voortgezet onderwijs de keuze voor een 'talenstudie' ten goede. Daarmee helpen we de volgende generatie weer goed op weg: "Daardoor ontwikkelen ze de houding, kennis, vaardigheden en het kritische bewustzijn om in een meertalig Europa goed te kunnen functioneren", aldus van der Knaap.