Iva Vukusic over de oorlog in Oekraïne: (vermeende) Russische en Oekraïense oorlogsmisdaden
Al vlak na de invasie van Oekraïne kwamen er berichten naar buiten over oorlogsmisdaden die Rusland zou plegen. In november 2022 doken er ook beelden op van vermeende Oekraïense oorlogsmisdaden. Verschillende internationale media wisten universitair docent in de internationale geschiedenis en genocide-onderzoeker Iva Vukusic te vinden op haar expertise. Een overzicht.
Russische oorlogsmisdaden?
Reeds sinds de invasie wordt Rusland beschuldigd van grove oorlogsmisdaden. In april 2022 betichtte de Oekraïense president Zelensky Rusland zelfs van het plegen van genocide. Volgens Iva Vukusic is het waarschijnlijk dat Zelensky dit begrip koos omdat het ‘meer politiek opportunisme’ impliceert dan soortgelijke misdaden (Politics Home, 8 april 2022).
Verschillende mensenrechtenorganisaties zijn begonnen met het verzamelen van bewijs van Russische oorlogsmisdaden. In The New York Times (3 juli 2022) legt Vukusic uit dat er ontelbare hindernissen zijn te nemen voordat oorlogsmisdadigers aansprakelijk kunnen worden gesteld. “Er zijn duizenden potentiële verdachten, en duizenden potentiële zaken. Al dat materiaal moet op de juiste manier worden samengebracht en geanalyseerd.”
Oekraïense oorlogsmisdaden?
In november 2022 doken beelden op die de vraag opriepen of ook Oekraïne zich schuldig maakt aan oorlogsmisdaden. Tien Russische krijgsgevangenen zijn overmeesterd, maar een elfde lijkt het vuur te openen. Het beeld draait weg en er klinken schoten. Wat er daarna gebeurt is onduidelijk, maar in een tweede video liggen er zeker elf Russische militairen levenloos op de grond.
Oekraïne heeft aangekondigd dat er uitgebreid onderzoek volgt. De autoriteiten moeten hun bevindingen en bewijzen op een transparante wijze delen om te kunnen laten zien dat Oekraïne anders is dan Rusland, zegt Vukusic in The New York Times (20 november 2022). “Ze moeten deze kans aangrijpen en een boodschap afgeven: ‘Wij willen geen vuile oorlog. Wij willen vechten met eer en op een legale manier.’”
De eerste strafzaken tegen Rusland?
In maart 2023 kwam het bericht naar buiten dat het Internationaal Strafhof in Den Haag de eerste twee strafzaken tegen Russische verdachten lijkt voor te bereiden. De mogelijk strafbare feiten: de aanvallen op Oekraïense infrastructuur en de deportatie van kinderen naar Rusland. Iva Vukusic duidt deze historische ontwikkeling in de internationale media: zal Poetin ooit écht terechtstaan voor Russische oorlogsmisdaden?