Het recht van grootouders en kleinkinderen om elkaar te blijven zien

Welke rechten hebben grootouders en kleinkinderen om elkaar te (blijven) zien, als de verhoudingen binnen gezin en familie verstoord zijn vanwege een 'vechtscheiding' of familieruzie? Het tv-programma Hollandse Zaken wijdde een uitzending aan een probleem dat voor 'tienduizenden grootouders' zou spelen. Dr. Merel Jonker, verbonden aan het Utrecht Centre for European Research into Family Law (onderdeel van het Molengraaff Instituut voor Privaatrecht), werkte er als deskundige aan mee.

Jonker preciseert dat het formeel niet gaat om een recht van grootouders om hun kleinkinderen te zien: "In onze wetgeving is sinds lang het recht opgenomen van een kind op omgang met wie hij of zij een nauwe betrekking heeft." Deze formulering heeft als voordeel dat vrij rekkelijk is wie onder zo'n nauwe betrekking kan vallen, maar tegelijk als nadeel dat de eisen die de rechter hieraan in de praktijk stelt vrij hoog zijn, vindt Jonker. Volgens jurispudentie gaat het namelijk om méér dan de gebruikelijke contacten tussen groutouders en kleinkinderen, bijvoorbeeld dat zij langere tijd voor de kinderen hebben gezorgd.

Tegen de overheid zou ik willen zeggen: verander de wet niet, maar investeer in goede mediation

In een reactie laat het Ministerie van Justitie weten dat het momenteel werkt aan een "drempelverlaging omgangsverzoeken grootouders", waarvoor nog in de loop van dit jaar een wetsvoorstel in consultatie gaat. Jonker vindt vooral belangrijk dat rechters de huidige wet anders gaan interpreteren. Als de drempel voor wat men onder persoonlijke betrekkingen verstaat lager wordt, meer in de richting van gebruikelijk contacten , dan hebben grootouders een sterkere rechtspositie. Een wetsverandering acht zij hiervoor niet nodig. Verder raadt zij de overheid aan om investeren in goede bemiddeling (mediation), want zij vermoedt dat de ingrijpende gang naar de rechter dan minder snel nodig is.

Tenslotte signaleert Jonker dat het onderwerp momenteel nog teveel in de taboesfeer zit. Het is volgens haar nodig dat professionals meer bekend raken met de problematiek. "De schaamte bij grootouders zit in wat anderen ervan denken als zij hun kleinkinderen niet langer mogen zien. Ik hoop dat grootouders meer in de openheid treden. Ook voor de kleinkinderen is het goed om hun kant van het verhaal te horen."