Het brengen van beschaving moet plaats maken voor realiteitszin

Het Amerikaanse vertrek uit Afghanistan markeert het fiasco van de liberale expansiedrift. Dat stellen prof. dr. Beatrice de Graaf, dr. Frank Gerits en dr. Christiaan Harinck, alle drie historici aan de afdeling Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen. In NRC zetten zij hun vraagtekens bij het liberaal-imperialisme van de afgelopen tweehonderd jaar.

Liberal empire

De ideologie die ten grondslag ligt aan het verlangen om elders op de wereld macht uit te oefenen is het idee van ‘liberal empire’, of ‘moral empire’. Met dit idee wordt expansiedrift gelegitimeerd in naam van de vooruitgang en verheffing die deze expansie zou bieden aan het veroverde gebied. Vanaf het begin van de negentiende eeuw werd deze ideologie gelanceerd, niet door de conservatieven en adelijke hoge heren, maar door de burgerij. Ook na de koude oorlog waren het de media, de burgerij en de liberale elites die vonden dat er iets gedaan moest worden met ‘onze waarden’.

Gematigdheid en realiteitszin

Als historici wijzen De Graaf, Gerits en Harinck ons erop dat “de wereld geen normatief bubbelbad is, warm gehouden door morele idealen en steeds weer nieuwe internationaalrechtelijke paragrafen en resoluties.” We moeten erkennen dat het implicite liberaal-imperialisme dat verborgen ligt onder het burgerlijke sentiment ‘niets doen is geen optie’ aan revisie toe is. In plaats van burgerlijk, kapitalistisch aangedreven liberalisme, is het tijd voor gematigdheid en realiteitszin. “Het is al moeilijk genoeg onze eigen democratieën een beetje liberaal te houden.”