Ewout van der Knaap over Helmut Lethen

De naam Helmut Lethen is in Nederland vrij onbekend, terwijl deze man in het Duitse taalgebied inmiddels een heus cultfiguur geworden is. Prof. dr. Ewout van der Knaap (Moderne en hedendaagse literatuur) recenseerde voor de Nederlandse Boekengids de autobiografie van deze revolutionaire cultuurwetenschapper.

Een bewogen leven

Lethen leidde een bewogen leven dat hem door heel Europa voerde. "Lethens leven is grofweg in de volgende stadia onder te verdelen," schrijft Van der Knaap. "[E]en vroege jeugd tijdens de tweede wereldoorlog, een braaf jaren vijftig-milieu als tiener, ontluikend politiek bewustzijn in de jaren zestig – met een studententijd die zich deels in Amsterdam afspeelde en een maoïstische periode in Berlijn –, een beroepsverbod in Duitsland vanwege extreemlinkse idealen, twee decennia (hoofd)docentschap in Utrecht, tien jaar als hoogleraar in voormalig Oost-Duitsland (Rostock), directeur van het vermaarde Internationales Forschungszentrum Kulturwissenschaften in Wenen, hoogleraar aan de Kunstuniversität Linz."

Lethen als wetenschapper

Hoewel Lethens carrière in de tijd voor zijn docentschap in Utrecht vooral bepaald werd door afkeuring vanwege zijn politieke opvattingen, gebeurde in Nederland hetzelfde op basis van zijn wetenschappelijke ideeën. "Lethens anthropological turn, de mentaliteitshistorische benadering die meer aandacht vroeg voor patronen in de ontstaanscontext van literatuur, werd niet begrepen," zegt Van der Knaap. Hoewel Lethens wetenschappelijke carrière misschien niet altijd zo verliep als hij dat zelf gewild had, is de beschrijving ervan volgens Van der Knaap toch wat het boek interessant maakt voor wetenschappers: "Wat heeft hij te zeggen over invloeden, netwerk, carrièreverloop? Welke markante anekdotes, verdachte praktijken en schandalen brengt hij voor het voetlicht?"