Complotten dragen altijd een radicaliserend gevaar

Q of QAnon samenzweringstheorie © iStockphoto.com/Axel Bueckert
Q of QAnon samenzweringstheorie © iStockphoto.com/Axel Bueckert

Complottheorieën zijn niet nieuw, al is hun definitie en werking door de tijd heen sterk veranderd. Wat kenmerkt de complottheorieën van onze tijd? Prof. dr. Beatrice de Graaf (Geschiedenis en Kunstgeschiedenis) werd erover geïnterviewd in De Ongelooflijke Podcast.

Prof. dr. Beatrice de Graaf. Foto: David van Dam
Prof. dr. Beatrice de Graaf

Radicaliserend gevaar

"Complotten spruiten als paddestoelen uit de grond in tijden van crisis en onzekerheid, maar hangen ook heel erg samen met nieuwe informatie- en communicatiemiddelen," zegt De Graaf. Daarom wordt onze tijd, waarin we overspoeld worden door informatie, ook gekenmerkt door een nieuwe golf van complotten. Die zijn niet allemaal per definitie gevaarlijk, maar het is belangrijk om ze in de gaten te houden. "Het punt aan complotten is dat ze wel degelijk altijd een radicaliserend gevaar in zich hebben," zegt De Graaf. Complotdenkers denken te weten hoe het echt zit en zullen misschien proberen die werkelijkheid bloot te leggen door middel van daden.

Dreigingsbeeld

Eerder sprak De Graaf al over het recent gepubliceerde dreigingsbeeld van de NCTV, waarin complotten als mogelijke dreiging werden genoemd. Dit gaat over de complotten die mensen in beweging zetten om de duistere macht die ze aanwijzen te bestrijden. Volgens De Graaf is het daarom nu vooral belangrijk om te praten over de methodes binnen deze complotten en niet alleen over de inhoud: "er is nog nooit een aanhanger geweest van een complottheorie die in staat is geweest zijn complotfocus te toetsen".