“Bekijk de dekolonisatie van Afrika niet door een westerse Koude Oorlog-bril”

De dekolonisatie van het Afrikaanse continent in de jaren vijftig en zestig wordt vaak gezien door een westerse Koude Oorlog-bril. Universitair docent Frank Gerits betoogt in zijn boek The Ideological Scramble For Africa: How the Pursuit of Anticolonial Modernity Shaped a Postcolonial Order, 1945–1966 dat dit beeld niet klopt en vertelt over de ideologische strijd in Afrika in Blik achteruit, de podcast van onder anderen René Koekkoek. 

Ideologieën

“Er is algemene consensus dat de Koude Oorlog een ideologische strijd is”, vertelt Gerits. Deze strijd werd gevoerd tussen het kapitalistische model, voorgeschoven door de Verenigde Staten, en het communistische model, voorgeschoven door de Sovjet Unie. “Het argument wat door historici ontwikkeld is, is dat deze strijd ook geëxporteerd werd naar het globale zuiden, naar Afrika.”

Gerits stelt dit traditionele perspectief ter discussie. “Het probleem dat ik met dit beeld heb, is dat het veel van de antikoloniale leiders hun eigen ideologie en ideeën ontzegt”, zegt hij. Er speelden allerlei ideologieën op Afrikaans politiek gebied die door het kolonialisme zijn onderdrukt of vervormd. “Je geeft op deze manier geen ruimte aan ideeën die heel belangrijk zijn voor de mensen op het terrein zelf”, voegt hij toe.

Antikoloniale moderniteit

Gerits betoogt dat de antikoloniale leiders uit de jaren veertig, vijftig en zestig niet zozeer de keuze moesten maken tussen de communistische of kapitalistische moderniteit, maar dat ze hun eigen antikoloniale moderniteit hadden. Ze hadden ideeën die politiek vertaald konden worden en konden slagen of falen, net als allerlei andere ideologieën. “Net als kapitalisme, communisme of imperialisme, zijn het gewoon ideologieën die heel veel invloed hadden in hoe aan politiek gedaan werd.”