Annelien de Dijn over vrijheid en haar nieuwe boek
Hoe denken wij vandaag de dag na over het begrip 'vrijheid'? En hoe heeft dat begrip zich door de eeuwen heen ontwikkeld? Prof. dr. Annelien de Dijn (Geschiedenis en Kunstgeschiedenis) beantwoordt deze vragen in haar nieuwe boek Freedom: An Unruly History, waarover ze in verschillende media vertelt.
Positieve en negatieve vrijheid
In haar boek schrijft De Dijn over de spanning tussen positieve en negatieve vrijheid, begrippen die zijn ontleend aan een essay uit 1958 van de Britse filosoof Isaiah Berlin. Positieve vrijheid is de vrijheid om als volk mede te bepalen hoe en door wie je bestuurd wordt. Negatieve vrijheid is de vrijheid om zonder overheidsbemoeienis te doen wat je wilt.
Tirannie en herwaardering
"Dit negatieve vrijheidsbegrip heeft de afgelopen eeuw, mede dankzij de Koude Oorlog tegen het communisme, in het Westen compleet de overhand gekregen, zelfs bij linkse, progressieve mensen," vertelt De Dijn aan het NRC. Dat zien we bijvoorbeeld in de reacties op het verplicht moeten dragen van mondkapjes: sommige mensen vinden het een vorm van tirannie door de overheid. "Dat is het compleet rigide doortrekken van het principe van de negatieve vrijheid," zegt De Dijn. Ze hoopt dat haar boek de herwaardering van positieve vrijheid zal stimuleren.
De coronacrisis
De coronacrisis heeft ons huidige begrip van 'vrijheid' nog eens uitvergroot, zoals we konden zien in anti-lockdown- en anti-mondkapjesprotesten. "Mensen die betrokken waren bij die bewegingen zeiden vaak dat ze vochten voor hun vrijheid," zegt De Dijn op Texas Public Radio. In deze protesten zien we dus duidelijk hoe vrijheid wordt geïnterpreteerd als een afwezigheid van invloed van de overheid.