De toekomst van biodynamisch boeren in Nederland
Op woensdag 20 november organiseert stichting Demeter een wetenschappelijk congres over 100 jaar biodynamische landbouw. In het kader van dit jubileum deed het Louis Bolk Instituut dit jaar sociologisch onderzoek naar de toekomst van de sector in Nederland. Future Food Utrecht leverde een onderzoeksassistent (Merlijn Barkema) die het onderzoeksteam van Louis Bolk ondersteunde. De volledige resultaten worden gepresenteerd tijdens het congres, maar vanwege de nieuwe samenwerkingsovereenkomst die op 6 november a.s. tussen Universiteit Utrecht en Louis Bolk Instituut gesloten wordt, mogen wij alvast een tipje van de sluier lichten.
In 2024 bestaat de biodynamische landbouw 100 jaar. In september bracht Demeter daarom de ‘Demeter Monitor 1924-2024’uit, die mooi laat zien hoe de BD-landbouw zich vanaf 1924 over de wereld verspreid heeft.
De eerste 50 jaar van haar bestaan was de biodynamische beweging piepklein, maar vanaf de jaren 70 zit de groei erin: het areaal steeg van 410 hectare in 1973 naar 9500 hectare in 2023 (inclusief aspirant-boeren). Dat is 0,5% van het Nederlandse landbouwareaal. Als pioniersbeweging is de BD springlevend. Als marktspeler is het aandeel stabiel, maar beperkt.
Wat zijn de drijfveren, uitdagingen, ambities en toekomstdromen van de huidige BD-boeren in Nederland? Willen ze vasthouden aan tradities en gebruiken, of vernieuwen en doorgroeien? Producten verkopen in regulieren supermarkten, of juist liever niet? En wat moet de rol zijn van praktijken die zo kenmerkend zijn voor de BD landbouw, zoals de collegiale toetsing en het houden van landbouwhuisdieren? Binnen het onderzoek van Louis Bolk Instituut kwamen al dit soort vragen aan bod.
Aan de hand van een online survey, focusgroepen en interviews heeft het onderzoeksteam de persoonlijke drijfveren, uitdagingen en dromen van verschillende BD-boeren onderzocht. Ze spraken veel verschillende boeren: pioniers, zij-instromers, erfgenamen, doorschakelaars, parttimers en eigenaren. Er is specifiek gelet of kenmerken als leeftijd, het aantal jaren dat je al BD-boer actief bent en de manier waarop je jezelf ziet als boer, invloed hebben op de opvattingen als boer. Wat blijkt? Er zijn veel verschillende typen boeren maar de overeenkomsten tussen al deze boeren zijn groter dan verwacht.
Het onderzoek laat zien dat er na 100 jaar wel thema’s zijn waarover verschillende opvattingen bestaan. Dit is lang niet altijd een verschil tussen jong en oud. Wanneer er specifiek gezocht werd naar leeftijdseffecten zagen de onderzoekers wel dat de meer ervaren, en oudere boeren hun visie en inspiratie vaker binnen de antroposofie vonden ten opzichte van de jongere boeren. Ook zagen ze een verschil in ambitie voor de afzet van Demeterproducten: jongere boeren en boeren die relatief korter BD-boer zijn, ambieerden vaker een grotere afzet in Nederland en zagen kansen om Demeter-producten ook in reguliere supermarkten te gaan verkopen.
Tijdens het congres op woensdag 20 november in Antropia zullen de onderzoekers meer vertellen over de uitkomsten van het onderzoek. Meer weten? Neem dan contact op met Charlotte Sederel, Louis Bolk Instituut.
Vanuit Universiteit Utrecht zullen ook Prescilla Jeurink en Ton Baars een presentatie geven over de relatie tussen voedselbewerking en voedselkwaliteit en de impact daarvan op de humane gezondheid.
Kaarten voor het ‘Wetenschappelijk Congres 100 jaar Biodynamisch’ zijn hier verkrijgbaar.
