Kaarten en atlassen
Zo’n 170.000 kaarten en atlassen van ná 1850 en ongeveer 6.000 oudere cartografische documenten zijn onderdeel van Bijzondere Collecties. Daarmee is het een van de grotere verzamelingen van analoog kaartmateriaal in Nederland.
Kaarten en atlassen van elk gebied op de wereld op verschillende schaalniveaus. Het is vooral materiaal van en over Nederlandse regio’s en van Europese landen om ons heen. Vijf kaarten en atlassen zijn topstukken die in de Schatkamer van Bijzondere Collecties worden bewaard.
Sommige bijzondere kaarten en atlassen uit de collectie worden uitvoerig toegelicht. Die toelichtingen zijn toegankelijk via onderstaande afbeeldingen of via deze specifieke ingangen:
De oprichting van het toenmalige Geografisch Instituut in 1908 was het startsein van een actief beheerde universitaire kaartenverzameling. Veel belangwekkend kaartmateriaal werd in de beginjaren van het Geografisch Instituut aangeschaft en gebruikt in het onderwijs over de Nederlandse overzeese expansie en ontdekkingsreizen.
Daarnaast springen twee grote particuliere kaartenverzamelingen eruit, die de universiteitsbibliotheek in de 19de eeuw kreeg geschonken en gelegateerd: de collectie van Gerrit Moll (1785-1838) en de collectie van Jan Ackersdijck (1790-1861). Beide heren waren hoogleraar aan de Universiteit Utrecht.
Met de komst van een grote hoeveelheid bodemkundige en geologische kaarten van de Bibliotheek Geowetenschappen in 2010 zijn nu vrijwel alle Utrechtse universitaire kaartencollecties in de Universiteitsbibliotheek Utrecht ondergebracht.
Uitgelichte kaarten en atlassen
'Caarte vanden Slaperdijk' van Van Broekhuysen Een prachtige waterstaatskaart van een schone slaapster
'Carte de la lune' van Cassini Was de eerste mens op de maan een vrouw?
De 'Atlas' van Mercator en Hondius Is het nu Cuba of Cyprus in deze atlas?
De kaartencatalogus van Beekman Over het verzamelen van kaarten door een pionierende geschiedkundige
De wereld van 'De Bosatlas' tussen 1877 en 1939 De beroemdste schoolatlas van Nederland in woord en beeld
De wereldatlas van Ortelius De allereerste atlas ter wereld
Een hergebruikte VOC-kaart Ontdek het geheim van het eeuwige leven!
Fortificatiekaart van de omgeving van Bergen op Zoom Bezet door een Franse legermacht
Fortificatieplan voor de vesting Philippine Dit sterke vestingstadje was eens een havenplaats
Italiaanse stedenboeken van Blaeu Op grand tour met een Amsterdamse uitgever
Kaart van de Merwede door Cruquius De eerste gedrukte kaart met een stelsel van dieptelijnen
Kaart van de zuidwestelijke Stille Oceaan gesigneerd door Tasman Hoe beroof ik een zilvervloot?
Kaart van het Hoogheemraadschap Zeeburg- en Diemerdijk door Jan Wandelaar Pronken met water!
Ontdek de oude kaarten van Nederland Bewonder honderden uiteenlopende kaarten van het Nederlandse grondgebied uit de 16de tot en met de 19de eeuw!
Plattegrond en profiel van Utrecht van Adam van Vianen De eerste in Utrecht gedrukte plattegrond van de Domstad
Plattegrond van Utrecht door Specht De beste plattegrond van de eerste helft van de 18de eeuw
Stedenatlas van Braun & Hogenberg Het oudste stedenboek ter wereld
'Thresoor der zeevaert' van Waghenaer De eerste handzame zeeatlas ter wereld
'Toonneel der steden' van Joan Blaeu Hollands glorie in de 17de eeuw
VOC-kaart van de Atlantische Oceaan van Isaak de Graaf Hoe kwam een VOC-schip op de plaats van bestemming?
Wereldkaart Gastaldi van Gerard de Jode Beeldbepalend in de 16de eeuw
Wereldkaart van Mercator door Lafreri Nooit geweten dat de wereld er ook zo uit kan zien!
Een merkwaardige 18de-eeuwse atlas van de kusten van Ceylon Ontdek meer over een curieus handschrift met geaquarelleerde kustprofielen en bijbehorende teksten.
