Wereldkaart van Mercator door Lafreri
Een merkwaardig kaartbeeld van een tamelijk onbekende wereld
De Orbis Imago, uitgegeven in 1538, is de eerste wereldkaart gemaakt door Gerard Mercator en het is de tweede door hem uitgegeven kaart. Helemaal origineel werk is het niet: Mercator kopieerde de Nova et Integra Universi Orbis Descriptio van Orontius Finaeus uit 1531. Hij bracht echter een aantal belangrijke wijzigingen aan. Voor het eerst werd bijvoorbeeld de naam ‘Amerika’ voor zowel Noord- als Zuid-Amerika gebruikt. Beide delen van de Nieuwe Wereld waren dan ook als continent met elkaar verbonden. Verder bracht Mercator een scheiding aan tussen Azië en Noord-Amerika.
Populaire kaart
Mercators kaart werd internationaal blijkbaar zo gewaardeerd, dat twee verschillende uitgevers te Rome een kopie vervaardigden, namelijk Antonio Salamanca en Antonio Lafreri, beiden omstreeks 1560. De hier afgebeelde kaart is een exemplaar van Lafreri’s kopie en meet 33 x 51,5 cm. De kaart kent een bijzondere, hartvormige projectie. Dergelijke opvallende projecties werden in de 16de eeuw bij kaarten wel vaker gebruikt.
Letterlijke kopie
Het cartografisch beeld en de teksten zijn gelijk aan Mercators kaart, hoewel de tekst onderaan tussen beide ‘halfronden’ door Mercator in het Zuidpoolland was geplaatst. In deze tekst worden de namen van de landstreken in Europa en Klein-Azië genoemd, die op de kaart door plaatsgebrek met letters of cijfers zijn aangeduid. In een tekst bovenin vermeldt Mercator dat hij bezig is met het maken van een kaart van Europa. Deze kaart, een grote wandkaart van Europa, verscheen in 1554. Lafreri heeft deze tekst letterlijk overgenomen, zonder te vermelden dat de kaart al jaren tevoren gepubliceerd was!
Witte plekken op de kaart
Grote delen van de wereld waren destijds nog onbekend. In Amerika zien we bijvoorbeeld tweemaal de opmerking ‘Littora incognita’ (onbekende kust). Het noordpoolgebied is gedeeltelijk als land (bij Groenland staat in dit land ‘Ulteriora incognita’, het verder gelegen land is onbekend), gedeeltelijk als ijszee (‘Mare Glaciale’) ingetekend. In het Zuidpoolland staat een tekst, waarin medegedeeld wordt dat het zeker is dat zich daar land bevindt, maar dat de juiste grootte en vorm onzeker zijn. Andere streken waren alleen bekend uit reisverhalen, bijvoorbeeld van Marco Polo. Het kleine eiland ‘Sipango’ stelt Japan voor, ‘Cathai’ is China.
Auteur
