Promotie Tim de Winkel: De dynamiek tussen ‘mainstream’ sociale media en ‘fringe platforms’

Op 15 september verdedigt Tim de Winkel zijn proefschrift ‘Fringe Platforms: An Analysis of Contesting Alternatives to the Mainstream Social Media Platforms in a Platformized Public Sphere’. In deze dissertatie onderzoekt De Winkel de dynamiek tussen subvervieve en dominante socialemediaplatforms en de gevolgen van ‘platformisering’ voor de publieke sfeer.

Randplatforms

Socialemediabedrijven zijn alomtegenwoordig in ons sociale leven en het publieke debat, schrijft De Winkel. Na de aanvankelijke euforie over de democratische mogelijkheden van sociale media, zijn er nu minstens evenveel zorgen. Onder die zorgen bevinden zich terechte bedenkingen over het toevertrouwen van belangrijke publieke functies aan particuliere bedrijven. Radicale alternatieve platformen presenteren zichzelf als tegenstanders, critici van en alternatieven voor mainstream platformen en de dominantie van ‘Big Tech’.

De ‘platformisering’ van de publieke sfeer stelt ons niet alleen voor nieuwe uitdagingen, maar creëert ook een nieuw onderzoeksonderwerp: fringe platforms. Fringe platforms zijn alternatieve platformdiensten die zijn opgericht vanuit een expliciete kritiek op de ideologische principes en praktijken van mainstream platformdiensten. Ze streven naar een verschuiving in de normen van de platformecologie door het bieden van een ideologisch verschillend alternatief.

Subversieve vs. dominante platforms

In zijn proefschrift onderzoekt De Winkel drie vragen: wat is de rol van fringe platforms in een geplatformiseerde publieke sfeer? Welke hiërarchieën en machtsverschuivingen brengen ze met zich mee? En hoe kunnen ze ons informeren over de platformecologie?

De Winkel behandelt deze vragen aan de hand van het radicale platform Gab.com. Nadat ‘alt-right Twitter’ Gab in 2018 betrokken was geraakt bij een terroristische aanslag door witte supremacisten, werd het platform offline geduwd door Big Tech-bedrijven via een proces dat ‘deplatformisering’ wordt genoemd. Gab herrees echter als oprichter van de alt-tech-beweging. Zowel de deplatformisering als de herformatering van Gab bieden ons de kans om de dynamiek en machtsverhoudingen van de geplatformiseerde publieke sfeer te analyseren.