Promotie Silvia Terenghi: aanwijzende voornaamwoorden in verschillende talen

Op 27 januari verdedigt Silvia Terenghi haar proefschrift getiteld 'Missing Person: Structure and change in Romance demonstratives'. Aanwijzende voornaamwoorden, zoals ‘dit’ en ‘dat’, zijn overal in taal. Talen verschillen als het gaat om de informatie die hun aanwijzende voornaamwoorden uitdrukken. Terenghi verklaart in haar proefschrift zowel de verschillen tussen talen als de verschillen die in de loop van de tijd zijn ontstaan.

We gebruiken aanwijzende woorden heel vaak, bijvoorbeeld om informatie te geven over waar een voorwerp ten opzichte van ons is: ‘deze fiets’ is een fiets bij ons in de buurt, terwijl ‘die fiets’ een fiets verder weg is.

Variatie in de betekenis van aanwijzende voornaamwoorden

In sommige talen wordt een aanvullend aanwijzend voornaamwoord gebruikt om aan te geven dat een voorwerp dicht bij onze luisteraar staat, zoals ‘esse’ in Europees Portugees. ‘Esse’ kan in het Nederlands worden vertaald als ‘dat bij jou in de buurt’, aangezien er geen enkel woord is met dezelfde betekenis.

In andere talen kunnen aanwijzende voornaamwoorden ons ook iets vertellen over hoe dichtbij of hoe ver een voorwerp is. Dit is het geval voor het ouderwetse ‘ginds’, gebruikt om aan te geven dat iets heel ver weg is, verder weg dan ‘daar’.

Onderzoek naar oorsprong van verschillen tussen aanwijzende voornaamwoorden

Maar waarom hebben sommige talen een speciale vorm voor ‘dat bij jou in de buurt’ en andere niet? Het proefschrift van Silvia Terenghi onderzoekt deze verschillende aspecten van variatie en verklaart zowel de verschillen tussen talen als de verschillen die in de loop van de tijd ontstaan. Het doel: begrijpen welke primitieven ten grondslag liggen aan de manier waarop aanwijzende voornaamwoorden in menselijke taal werken.