Promotie: Naar een inclusief aanbestedingsbeleid binnen de sociale markteconomie

Op vrijdag 23 mei verdedigt Tom Huisjes zijn proefschrift 'Naar een inclusief aanbestedingsbeleid binnen de sociale markteconomie'. Door wetgeving en inkooppraktijken aan te passen, kunnen overheden publieke uitgaven inzetten als krachtig middel voor positieve sociale verandering. In een praktische casestudy van de gemeente Amsterdam komen de mogelijkheden en uitdagingen naar voren.

Overheidsinkoop – de manier waarop overheden goederen en diensten aanschaffen – gaat allang niet meer alleen om de laagste prijs. Steeds vaker wordt het ingezet om sociale doelen te bevorderen, zoals het verkleinen van ongelijkheid en het verbeteren van arbeidsomstandigheden. Deze aanpak, bekend als sociaal aanbesteden, sluit aan bij belangrijke duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN, zoals fatsoenlijk werk (doel 8) en minder ongelijkheid (doel 10).

Social Return On Investment (SROI)

In Europa lag de focus van het aanbestedingsrecht traditioneel op eerlijke concurrentie en transparantie. Mede door wetswijzigingen houden overheden nu steeds meer rekening met sociale factoren, zoals het uitsluiten van bedrijven die het arbeidsrecht niet naleven of het creëren van banen voor kwetsbare groepen. Zo is in Nederland social return on investment (SROI) inmiddels standaardbeleid geworden, wat betekent dat bedrijven die overheidscontracten winnen sociale waarde moeten creëren, bijvoorbeeld door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen. Rekening houden met inclusie en diversiteit in bredere zin bij aanbestedingen staat echter nog in de kinderschoenen.

Gemeente Amsterdam als casestudy

Deze dissertatie onderzoekt de mogelijkheden en onmogelijkheden voor sociaal aanbesteden en houdt de huidige wet- en regelgeving tegen het licht. De gemeente Amsterdam dient als praktische casestudy voor hoe lokale overheden sociaal aanbesteden effectief kunnen toepassen en laat zien waar de uitdagingen zitten: juridische onzekerheid en economische belangen kunnen botsen met sociale doelen en de huidige Europese wetten beperken in hoeverre overheden sociale criteria kunnen opleggen aan bedrijven. 

Dit proefschrift pleit voor het verplicht stellen van sommige sociale criteria, het uitbreiden van mogelijkheden om sociale factoren mee te nemen en het verduidelijken van juridische regels. Sociaal en inclusief inkopen heeft de potentie om markten te veranderen en sociale rechtvaardigheid te stimuleren. Door wetgeving en inkooppraktijken aan te passen, kunnen overheden publieke uitgaven inzetten als krachtig middel voor positieve sociale verandering.

Het proefschrift zal worden uitgegeven bij Boom Juridisch.