Promotie Mieke Vulkers: Mythotekstualiteit, een nieuwe manier om tekstuele patronen te herkennen

Op vrijdag 8 november verdedigt Mieke Vulkers haar proefschrift ‘Myth Textuality: Combining Kristeva's Intertextuality and Durand's Myth Criticism’. In dit proefschrift introduceert Vulkers mythotekstualiteit, een hulpmiddel voor het begrijpen van motieven in literaire teksten.

Intertekstualiteit en mythokritiek

Motieven zijn patronen die lezers kunnen herkennen in verschillende teksten, zoals schipbreuk of verbanning in de literatuur. Ze zijn symbolisch omdat ze staan voor diepere, abstracte ideeën. Om te begrijpen waarom bepaalde motieven steeds terugkeren, combineert Vulkers twee theorieën – intertekstualiteit en mythokritiek – tot een nieuwe methode voor motiefinterpretatie: mythotekstualiteit.

Intertekstualiteit richt zich op relaties en verbanden tussen teksten. Julia Kristeva introduceerde genotekstualiteit, een vorm van intertekstualiteit die verwijst naar het onbewuste deel van de individuele menselijke psyche. De genotekst kenmerkt zich door het doorbreken van logische structuren met onlogische elementen als beeldend taalgebruik of dwangmatige tekstherhaling. Mythokritiek, ontwikkeld door Gilbert Durand, beschouwt verhalen, mythen en symbolen in de literatuur als reflecties van hoe mensen in hun leven omgaan met existentiële (sociale) uitdagingen.

Mythotekstualiteit

Vulkers introduceert nu mythotekstualiteit. Mythotekstualiteit benadrukt herhaalde elementen in teksten als signalen van onbewuste impulsen, wat een vernieuwd inzicht biedt in de condition humaine. Deze nieuwe benadering voor motiefinterpretatie richt zich, net als genotekstualiteit en mythokritiek, op tekstherhaling en symbolische betekenis. Anders is dat mythotekstualiteit zowel de individuele als de sociale factoren betrekt.

In casestudies toont Vulkers aan dat mythotekstualiteit het begrip van geanalyseerde teksten verdiept. Haar aanpak biedt nieuwe inzichten in de dynamiek van irrationele impulsen die in literatuur naar voren komen. Vulkers concludeert dat mythotekstualiteit een waardevolle analysetool is voor zowel de vergelijkende literatuurstudies als het bestuderen van specifieke auteurs. Bovendien kan de methodologie ook worden toegepast op andere kunstvormen, zoals beeldende kunst en film.