Promotie Merel de Bruin-van de Beek: Hoe laatantieke bisschoppen de waarden van burgerschap en de stad benutten

Op vrijdag 20 december verdedigt Merel de Bruin-van de Beek haar proefschrift ‘Building Communities on Civic Terms: Civis and Civitas in Late Antique Episcopal Preaching’. De Bruin-van de Beek onderzocht de Latijnse termen van burgerschap in de preken van de bisschoppen Maximus van Turijn (bisschop 398?-408/423 n.Chr.), Augustinus van Hippo (ca. 396-430) en Petrus Chrysologus van Ravenna (ca. 425-450/458).

Laatantieke preken

De preek was een belangrijk onderdeel van het takenpakket van de laatantieke bisschop. Deze geestelijk leiders van de christelijke gemeenschap spraken hun preken vaak uit in de setting van de stad. De Bruin-van de Beek stelde de vraag: hoe zetten de bisschoppen terminologie van burgerschap in hun preken in om de christelijke gemeenschap en haar leden te vormen? En welke functie, relevantie en betekenis had deze terminologie in de instructies en aansporingen over de Bijbel, het christelijke geloof, de verlossing en de gewenste manier van leven? Van de Beek richtte zich met name op de termen civis (burger) en civitas (burgerschap, gemeenschap van burgers, stad).

Verwachtingen en waarden

In haar onderzoek zag ze dat bisschoppen bewust gebruikmaakten van verwachtingen en waarden die in de laatantieke samenleving met burgerschap en de stad werden geassocieerd. Zo spraken bisschoppen toehoorders aan op hun verantwoordelijkheden als burgers of leiders van de stad. De Bruin-van de Beek concludeert ook dat haar onderzoek laat zien hoe de bisschop in zijn prediking verbinding kon leggen tussen christelijke identiteit en levenswandel enerzijds, en noties en waarden van burgerschap anderzijds.

Dit onderzoek maakte deel uit van het NWO Vici-project Citizenship Discourses in the Early Middle Ages, 400-1100.