Promotie: Leerkrachtgedrag als model voor positieve relaties tussen basisschoolleerlingen

De leerkracht heeft een belangrijke rol in de relaties tussen klasgenoten. Een meester of juf staat model voor de omgang tussen leerlingen. Is de leerkracht voornamelijk positief, dan laten leerlingen pro-sociaal gedrag zien, vinden zij elkaar aardig en is er weinig hiërarchie in de klas. Heeft een leerkracht echter veel conflict met leerlingen, dan vertonen leerlingen meer agressie en vinden zij elkaar vaker onaardig. Dat schrijft Marloes Hendrickx in haar proefschrift.

Volgens de promovenda staat de leerkracht ook model voor de omgang met individuele leerlingen. De leerkracht is een sociale referent, wat betekent dat leerlingen kijken naar hoe de leerkracht met een klasgenoot omgaat en dat ze dit meenemen in hun eigen oordeel over de leerling. Vooral negatief gedrag is belangrijk: wordt een meester of juf meer boos op een leerling, dan denken klasgenoten in sterkere mate dat de leerkracht het kind onaardig vindt en vinden ze de leerling zelf ook onaardiger. Vooral leerlingen die agressief gedrag vertonen blijken baat te hebben bij een minder negatieve relatie met de leerkracht.

De sociale leefwereld van leerlingen is belangrijk voor hun sociale vorming, maar ook voor het schoolse leren. Voelen leerlingen zich geaccepteerd door hun klas, dan kunnen ze energie steken in de reken- of taalles. Voelen ze zich onzeker of afgewezen, dan kan het lastig zijn om motivatie op te brengen voor school. Het is daarom van belang dat leerkrachten zich bewust zijn van hun rol in deze sociale processen. Naast programma’s om het sociale klimaat te bevorderen lijkt het de moeite waard om ook naar het dagelijkse leerkrachtgedrag te kijken.