Promotie: Genomics-guided Oncology; Advancing Efficacy and Access

Lang heeft de behandeling van kanker gestoeld op het principe dat patiënten met hetzelfde type kanker uniform behandeld worden met dezelfde therapie. De effectiviteit van deze behandelaanpak, die voornamelijk gebaseerd was op chemotherapie, is echter suboptimaal gebleven ondanks de vooruitgang van monotherapie naar combinatiebehandelingen, wijzend op de voortdurende noodzaak om behandelstrategieën te heroverwegen en optimaliseren. De combinatie van inzichten in het menselijk genoom, het besef dat kanker ontstaat door veranderingen daarin, de opkomst van moleculaire diagnostiek en de daaropvolgende ontwikkeling van moleculair gerichte geneesmiddelen (ook wel: targeted therapieën) en immunotherapieën heeft het pad geëffend voor behandeling van kanker die specifiek afgestemd is op het tumor genoom van de patiënt. Terwijl targeted therapieën de potentie hebben om specifiek in te grijpen in moleculaire signaalprocessen, ligt de kracht van de meeste immunotherapieën in hun vermogen om het immuunsysteem te activeren en te versterken in het opruimen van kankercellen. Ondanks hun mechanistische verschillen ligt hun gelijkenis in het feit dat beide benaderingen gericht zijn op het exploiteren van patiënt- (of tumor-)specifieke kenmerken, ook wel ‘precisie-oncologie’ of ‘gepersonaliseerde oncologie’ genoemd. 

In de afgelopen decennia heeft de ontwikkeling van next-generation sequencing methoden, waarmee het genoom van tumoren uitvoerig kan worden bestudeerd, het mogelijk gemaakt patiënten te identificeren die geschikte kandidaten zijn voor precisie-oncologie. Tegelijkertijd hebben ze een beperking van ons gezondheidszorgsysteem in zijn huidige vorm blootgelegd: het onvermogen om te voldoen aan de vraag naar een gericht medicijn voor patiënten die moleculair vergelijkbaar, maar histologisch afwijkend zijn van de populatie waarvoor het medicijn in kwestie is goedgekeurd, zogenaamd off-label gebruik. Als oplossing voor dit vraagstuk zijn er wereldwijd verschillende precisie-oncologie studies geïnitieerd die de effecten van targeted en immunotherapieën in off-label situaties onderzoeken. In Nederland faciliteert sinds 2016 het Drug Rediscovery Protocol (DRUP) de toegang tot off-label behandelingen voor patiënten met kanker die geen andere behandelopties meer hebben en vanuit biologische rationale baat zouden kunnen hebben van een off-label behandeling.

Er zijn echter nog verschillende uitdagingen die de optimale uitvoer van precisie-oncologie belemmeren. Ten eerste hebben, ondanks de verwachte positieve effecten op basis van werkingsmechanismen, niet alle behandelde patiënten voordeel van een gepersonaliseerde kankerbehandeling, terwijl deze geneesmiddelen, net zoals andere antikankerbehandelingen, niet vrij zijn van bijwerkingen. Ten tweede blijft tijdige toegang tot het meest geschikte geneesmiddel tot op heden uitdagend, in zowel on-label als off-label situaties, voornamelijk vanwege strikte wetenschappelijke wetgeving of achterblijvende beleidsaanpassingen in gezondheidssystemen. De juiste patiënt op het juiste moment behandelen, of afzien van behandeling wanneer de kans op voordeel niet opweegt tegen het risico op toxiciteit, blijft daarom een complexe kwestie. In dit proefschrift richten we ons op verschillende aspecten die kritiek zijn om de doeltreffendheid van en de toegang tot precisie-oncologie te verbeteren, in de context van DRUP en daarbuiten.