Promotie: Familie door te zijn, willen of doen: een juridische en morele heroverweging van het afstammingsrecht

Op woensdag 28 mei verdedigt Laureen Hu haar proefschrift 'Familie door te zijn, willen of doen: een juridische en morele heroverweging van het afstammingsrecht'. In haar proefschrift onderzoekt zij hoe het afstammingsrecht aangepast kan worden aan veranderde omstandigheden. Dat is hard nodig, want naast het ‘standaardgezin’ (gehuwde moeder en vader en hun biologische kinderen) is inmiddels een diversiteit van ouderschapsvormen ontstaan, maar een fundamentele herijking van het afstammingsrecht is uitgebleven.

Kinderen met ongehuwde ouders of met meer dan twee opvoeders, wensouders die met behulp van een draagmoeder of via geslachtsceldonatie een kind ter wereld hebben gebracht – ouders en kinderen zijn er tegenwoordig in allerlei soorten en maten. Het afstammingsrecht is echter nog altijd gebaseerd op het standaardgezin met een gehuwde moeder en vader en hun (vermoedelijke) biologische kinderen.

Binnen het huidige systeem levert de toekenning van juridisch ouderschap en de bijbehorende rechten en plichten daardoor problemen op in afwijkende situaties. Daarnaast staat het afstammingsrecht voor toekomstige uitdagingen met het oog op opkomende voortplantingstechnieken. De wetgever heeft geprobeerd het afstammingsrecht aan te passen, maar een fundamentele herijking die recht doet aan de ontstane diversiteit van ouderschapsvormen is uitgebleven. De vraag is wie in het kader van zo’n heroverweging ouders van een kind kunnen zijn, met wat voor soort ouderrechten en -plichten en waarom. Wat rechtvaardigt deze keuzes?

Op basis van verschillende benaderingen uit de rechtstheorie en ethiek formuleert Hu in dit promotieonderzoek morele inzichten die hierbij sturing kunnen bieden. Hiertoe analyseert zij een biologische benadering, onderverdeeld in een genetische en een zwangerschapsbenadering, een intentionele benadering, een causale benadering en een zorgbenadering. Zij bepleit dat deze benaderingen echter niet op zichzelf kunnen staan, maar dat een pluriforme benadering nodig is om een passende regeling te treffen voor diverse typen ouders en kinderen, en werkt vier modellen uit om zo'n pluriforme benadering vorm te geven in een nieuw afstammingsrecht of ouderschapsrecht.