Promotie Ewout Hasken: Hoe de Nederlandse perceptie van ‘het familiebedrijf’ veranderde (1945-2019)

tot
Interieur van Heineken Bierbrouwerij. Foto: Theo van Haren-Noman/Anefo, via Nationaal Archief (CC0)
Een bierbrouwerij van Heineken, misschien wel het bekendste familiebedrijf van Nederland.

Op woendag 17 oktober verdedigt Ewout Hasken zijn proefschrift ‘From Rags to Riches: Changing Perceptions of Family Business in the Netherlands, 1945-2019’.

Argwaan

Het familiebedrijf is populair in Nederland, schrijft Hasken. Televisieprogramma’s, krantenrubrieken, magazines, films; de combinatie van de geborgenheid van een familie, ambitie, ambacht en meestal een goede selfmade oorsprongsmythe lijkt een onweerstaanbare aantrekkingskracht te hebben. Toch is deze positieve blik op het familiebedrijf niet van alle tijden.

In zijn proefschrift laat Hasken zien dat familiebedrijven in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw juist met argwaan werden bekeken. De geprivilegieerde positie van ondernemende families met een groot eigen bedrijf, paste niet in nieuwe democratische en egalitaire idealen. De opkomst en successen van grote, door professionele managers geleide ondernemingen zorgden bovendien voor een nieuwe en innovatief alternatief. Het familiebedrijf werd gezien als een achterhaalde bedrijfsvorm uit vervlogen tijden, die nationale economische voorspoed in de wegstond.

Herwaardering

Hasken toont aan dat dit beeld vanaf de jaren 80 veranderde, door onder meer problemen bij grote bedrijven, het blijven bestaan familiebedrijven en een herwaardering van ondernemerschap. Een andere belangrijke factor in deze herwaardering is de vage definitie van het familiebedrijf. De diversiteit aan bedrijven die onder deze noemer kunnen vallen zorgt ervoor dat het mogelijk is de term strategisch te gebruiken voor verschillende belangen.

Zo, laat Hasken zien, wordt het familiebedrijf in politieke debatten vaak ingezet om specifieke doelen te bereiken. Een opvallend voorbeeld is de bedrijfsopvolgingsregeling, waarbij onder het mom van bescherming van familiebedrijven een belastingvoordeel is gecreëerd dat voor alle bedrijven geldt. Hoewel het familiebedrijf warm en vertrouwd klinkt, is het volgens Hasken belangrijk te beseffen dat het begrip vaak wordt gebruikt om politieke doelen te dienen en is een kritische blik dus op zijn plaats.

Begindatum en -tijd
Einddatum en -tijd
Locatie
Hybride: online (klik hier) en in het Academiegebouw
Promovendus
E.J. Hasken
Proefschrift
From Rags to Riches: Changing Perceptions of Family Business in the Netherlands, 1945-2019
Promotor(es)
Prof. dr. B.J.P. van Bavel
Prof. dr. N. Ellemers
Co-promotor(es)
Dr. G. Westerhuis
Meer informatie
Full text via Utrecht University Repository