Promotie: Enforcement Jurisdiction on the Internet – Caught Between Clay and Cloud

Op 21 juni verdedigt Mark Zoetekouw zijn proefschrift Enforcement Jurisdiction on the Internet – Caught Between Clay and Cloud. Wetshandhaving op het internet en de (grensoverschrijdende) opsporing die hiervoor nodig is, stellen onze traditionele noties van territoriale jurisdictie en het concept 'soevereiniteit' op de proef. De regels van het internationaal recht, die sinds lange tijd de wisselwerking tussen staten en grensoverschrijdende handhaving regelen, voldoen niet langer. Een mogelijke route voor de rechtmatige opsporing van cybercriminaliteit waar er voorheen geen was, ligt in een nieuwe internationaalrechtelijke rechtvaardigingsgrond, zo blijkt uit dit onderzoek.

Dit proefschrift behandelt de problemen die zich voordoen waar inherent staatsgebonden handhaving en het internet elkaar ontmoeten. Handhavingjurisdictie is tot heden strikt territoriaal, terwijl het internet is ontworpen om fysieke locatie zo irrelevant mogelijk te maken. Dit heeft altijd al aanwezige problemen bij grensoverschrijdende opsporing aanzienlijk vergroot. Oplossingen hiervoor komen traag tot stand en blijken onvoldoende effectief. Staten, geconfronteerd met een toenemende straffeloosheid voor cybermisdrijven, zoeken steeds vaker hun toevlucht in onrechtmatig unilateralisme om te proberen het tij te keren. 

Deze studie benadert het probleem vanuit de basis en analyseert de basisprincipes van jurisdictie, de concepten en technologie die bepalend zijn voor het internet en het concept van soevereiniteit in verleden en heden in relatie tot de regels van het internationaal recht die de wisselwerking tussen staten en grensoverschrijdende handhaving sinds lang regelen. Een perfecte oplossing is niet gevonden, noch mogelijk waar twee systemen gebaseeerd op vrijwel diametraal tegenovergestelde uitgangspunten elkaar raken.

Desondanks wordt in dit proefschrift een oplossing voorgesteld voor de juridische impasse die vaak ontstaat door ‘loss-of-knowledge-of-location’ bij de handhaving tegen cybercriminaliteit in ruime zin. Deze oplossing neemt de vorm aan van een nieuwe internationaalrechtelijke rechtvaardigingsgrond wanneer de rechtshandhavingsinspanningen van een staat binnen het grondgebied van een andere staat eindigen en is gebaseerd op een gedetailleerde analyse van het huidige internationale recht en de achterliggende redenen voor de huidige rechtsregels.

Hoewel de beschreven oplossing niet alle problemen van grensoverschrijdende handhaving oplost, biedt het wel een optie voor rechtmatige opsporing van cybercriminaliteit waar er voorheen geen was.