Promotie Clara Vlessing: Waarom sommige historische personen herinnerd worden, en andere niet

Op 5 juni verdedigt Clara Vlessing haar proefschrift ‘Revolutionaire vrouwen herinnerd: Het culturele voortleven van Louise Michel, Emma Goldman en Sylvia Pankhurst’. Vlessing betoogt dat terwijl het soms lijkt alsof historische iconen stil blijven staan in de tijd, het tegendeel waar is. Een opeenstapeling van herwaardering en nieuwe vertellingen bepaalt hoe we ons publieke figuren uit het verleden ‘herinneren’.

Herinnering is springlevend

De levens van Louise Michel (1830-1905), Emma Goldman (1869-1940) en Sylvia Pankhurst (1882-1960) kennen onmiskenbaar parallellen: alle drie de revolutionaire vrouwen hebben zich onvermoeibaar ingezet voor uiteenlopende maatschappelijke doelen en campagnes. Vlessing analyseert hun levens en de hedendaagse culturele herinnering aan de drie vrouwen: hoe worden Michel, Goldman en Pankhurst herinnerd en hoe zijn hun verhalen over de eeuwen gevormd?

Ondanks de tegenstand die hun geslacht en radicalisme opriep, is de herinnering aan de vrouwen namelijk nog springlevend. In haar proefschrift gaat Vlessing verder in op de drie zaken die hier volgens haar aan hebben bijgedragen: de beschikbaarheid van bronnen uit hun levens, de toegewijde arbeid van kunstenaars, activisten en historici, en de relevantie van deze drie iconen voor latere sociale bewegingen.

Louise Michel als symbool

Een van de vrouwen die Vlessing bestudeert is de Franse revolutionaire anarchist Louise Michel. In augustus 2020, meer dan een eeuw na haar dood, haalde ze opnieuw de kranten. Een schip dat werd ingezet om op de Middellandse Zee vluchtelingen te redden, was tot M.V. Louise Michel omgedoopt. Met Michels naam werd verwezen naar emancipatoire politiek en radicale politieke omwenteling.

Maar waarom diende juist Michel hiervoor als symbool? Wat betekende deze figuur voor de graffitikunstenaar Banksy, die de operatie financierde, en voor de bemanning? En hoe heeft haar betekenis zich over de jaren heen ontwikkeld? Het zijn vragen als deze die Vlessing in haar proefschrift beantwoordt.