Medewerkerssymposium Studentenwelzijn | 20 januari 2025

In deze interactieve workshop bieden we onderwijspersoneel handvatten om depressieve klachten bij studenten tijdig te signaleren en op een veilige, laagdrempelige manier bespreekbaar te maken. Aan de hand van casuïstiek uit de collegezalen laten we zien hoe je depressieve klachten bij studenten kunt herkennen en bespreken. We kijken naar herkenbare signalen en veelvoorkomende symptomen van depressieve klachten en bieden concrete strategieën voor het starten van een ondersteunend gesprek. Daarnaast behandelen we doorverwijsmogelijkheden en relevante steunnetwerken in de regio Utrecht waar studenten verder geholpen kunnen worden. Het doel is om onderwijsprofessionals te voorzien van de kennis en tools die hen helpen een eerste stap te zetten richting mentale ondersteuning binnen het onderwijs. 

Stichting Door het Geluid is een landelijk initiatief opgericht door en voor studenten, om mentale gezondheid bespreekbaar te maken. De stichting verzorgt interactieve workshops over onderwerpen als prestatiedruk, depressie en (excessief) middelengebruik. Door het inzetten van getrainde studentenambassadeurs creëert Door het Geluid een veilige en herkenbare omgeving waarin mentale gezondheid openlijk besproken wordt. 

De overgang van de middelbare school naar de universiteit is een belangrijke levensgebeurtenis voor veel van onze studenten en maakt de stresscircuits in hun ontwikkelende hersenen gevoelig. Dit is een adaptieve en gezonde reactie. Deze adaptieve respons kan echter ontregeld raken door hedendaagse risicofactoren, zoals de hoge prestatiedruk en de toenemende digitalisering. Het doel van deze presentatie is om wetenschappelijke bevindingen te delen om te illustreren hoe deze risicofactoren via steroïde hormonen een wisselwerking aangaan met de hersenen en emoties vormgeven. Deze inzichten kunnen bijdragen aan een beter begrip van de biopsychosociale mechanismen die bijdragen aan angst en depressieve symptomen bij studenten.    

Dennis Schutter is psycholoog en werkzaam bij de afdeling Experimentele Psychologie van de faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, Universiteit Utrecht. Zijn onderwijs en onderzoek bevinden zich op het snijvlak tussen psychologie en neurowetenschappen. Momenteel onderzoekt hij de rol van het cerebellum in de neurale circuits van stress en emotieregulatie. 

Het leven kan soms best frustrerend zijn, toch? Je zou ook kunnen zeggen: het gaat anders dan verwacht. Wat verwachten we eigenlijk allemaal? En wat doen die (hoge) verwachtingen met ons? Daar staan we bewust bij stil in de workshop ‘Wat had je dan verwacht?’. Verwacht geen wondermiddel voor oneindig geluk. Wel leer je aan de hand van vier vragen de stap te maken van moeilijkheid naar mogelijkheid. Dat geeft houvast om veerkrachtiger te reageren in bijvoorbeeld een lastige samenwerking, een keuze waar je tegenaan hikt, als je moeite hebt met het gedrag van een ander of veel eist van jezelf. We bespreken diverse herkenbare situaties. Ook komt aan bod hoe je verwachtingen van jezelf en anderen bespreekbaar maakt. Dat helpt om in een gesprek tot elkaar te komen en duidelijkheid te scheppen. 

Jan Wolter Bijleveld externe link vindt het steeds weer intrigerend hoe verwachtingen medebepalen hoe we ons leven beleven. Sinds ruim vijftien jaar schrijft en spreekt hij over loslaten, rust/ruimte in je hoofd en verwachtingen. Daarnaast helpt hij organisaties met een maatschappelijke missie hun verhaal te vertellen. Zijn meest recente boek was ‘Wat had je dan verwacht?’ externe link. Kijk voor meer informatie op hoofdruimte.nl externe link. 

1 op de 6 jongvolwassenen denkt weleens aan zelfdoding. In 2023 overleden 226 jongvolwassenen door suïcide. Zelfdoding is de belangrijkste doodsoorzaak binnen deze leeftijdsgroep. Wanneer allerlei problemen zich steeds verder opstapelen, kan iemand zich steeds wanhopiger voelen. Praten lucht op en kan het begin van een oplossing zijn.  

Weet jij hoe je merkt of iemand weleens aan zelfdoding denkt? En hoe je de vraag stelt als je dit vermoedt?  

Tijdens de voorlichting suïcidepreventie op 20 januari leer je hoe je (mogelijke) gedachten aan zelfdoding kunt signaleren en hoe je hierover het gesprek aangaat. Er wordt onder andere stilgestaan bij signalen, risicofactoren, praktische do’s en don’ts in het gesprek en verwijzen naar hulp.  

Jongeren krijgen veel overweldigend grote thema's op hun toekomstige bord. Van oorlogsdreiging tot de gevolgen van klimaatverandering. Een veilige en voorspelbare toekomst is geen gegeven meer. De klimaatscenario's laten zien wat verloren gaat en zal gaan, ook als alle zeilen bijgezet worden om bij te sturen. Jongeren die de informatie over de staat van de wereld integraal tot zich nemen, gaan eigenlijk een rouwcurve in. Deze begint bij ongeloof, transitioneert naar angst, boosheid en onder in de curve gevoelens van moedeloosheid, hopeloosheid of depressie. Hoe kun je als docent of studentbegeleider jongeren ondersteunen in het 'succesvol' doorlopen van de curve? En, hoe kun je zorgen dat jongeren niet vast komen te zitten in moedeloosheid of angst, maar ze helpen de draai te maken naar rouwverwerking, verbinding, veerkracht, actieve hoop en betekenisvol in actie komen? Daar gaat deze workshop van 1 uur op in.

Leonie Stekelenburg is expert in klimaatstress en -angst. Ze werkt hiermee met diverse doelgroepen zoals ZuidAs krijtstreep pakken; Impact ondernemers en bevlogen docenten. Haar werk is ook onderdeel van klimaatcommunicatie (met Klimaatgesprekken oprichter Manu Busschots); Stichting Klimaatpsychologie en de “Masterclass Duurzaam Onderwijs – emoties in de klas”. Ze is het meest gepassioneerd om jongeren te helpen bij het verwerken van de angst en immobilisatie die opkomt bij kennisneming van de overweldigende toekomstdreiging.  

Voor velen van ons is luisteren een belangrijk onderdeel van het werk. We zijn misschien bezig met analytisch, begripsmatig te luisteren, op zoek naar de relevante informatie. Vaak hoor je dan waar je naar op zoek bent. Maar voelt de ander zich dan echt gehoord? Kun je je openstellen, in plaats van bezig te zijn met je reacties? Bij Deep Listening luisteren we niet alleen met onze geest, maar met ons hele lichaam. Met onze onverdeelde aandacht. Dit vergroot vanzelf empathie voor de ander, en daarmee de verbinding.  Dit is goed voor je gesprekspartner, maar ook voor jezelf. Bewust opmerken wat er in jou leeft tijdens een gesprek, ondersteunt ook jouw welzijn. In deze workshop zullen we oefenen met de verschillende stappen om tot diep luisteren te komen. Het zal interactief, meditatief, aandachtig en verbindend zijn. 

Jacky Limvers is wellbeing officer voor studenten aan de Universiteit Utrecht. Deep Listening is een belangrijk aspect van haar werk. Ze is opgeleid in zowel mindfulness als Deep Listening en gelooft dat de wereld een betere plek zou zijn als we weten hoe we echt in contact kunnen komen met anderen... en met onszelf. 

Job van Ballegoijen de Jong doorbreekt het taboe en vertelt in deze sessie openhartig over zijn tijd als schijnstudent. Uit angst zijn omgeving teleur te stellen loog hij zes jaar lang het ene na het andere behaalde tentamen bij elkaar. Toen iedereen dacht dat hij bijna was afgestudeerd, stond er slechts een handvol studiepunten op zijn naam. In deze sessie vertelt Job over zijn leven in de leugen. Hij neemt ons mee naar zijn tijd als student in Leiden, laat zien hoe liegen voor hem een tweede natuur werd en hoe moeilijk het was om er vervolgens weer mee te stoppen. Het is een interactieve sessie, met veel ruimte voor vragen, en een open en eerlijk gesprek over wat er gedaan kan worden, door studenten zelf als ook de onderwijsinstelling, om te voorkomen dat studenten in zo’n uitzichtloze situatie belanden. 

Job van Ballegoijen de Jong deed jarenlang alsof hij succesvol studeerde, maar bleek als schijnstudent door het leven te gaan. Na deze periode rondde hij uiteindelijk succesvol de opleiding International Criminal Law af aan Columbia University en de Universiteit van Amsterdam. Nu werkt hij al jarenlang als advocaat aan de Amsterdamse Zuidas. In september 2024 verscheen zijn boek ‘Morgen vertel ik alles’ over zijn periode als schijnstudent.

Iedereen heeft wel iets van ervaring, maar niet iedereen is ervaringsdeskundig. Op deze dag, die in het teken staat van studentenwelzijn, nemen Ilse en Luciano graag de tijd om te spreken over ervaringsdeskundigheid. Ervaringsdeskundigheid? Wat is dat dan? Hoe herken je signalen van iemand die worstelt? En hoe bereik je juist die doelgroep, die precies niet zo graag over die problemen praat?  

In deze presentatie delen Ilse en Luciano hun levensverhalen. Waar de een worstelde met een eetstoornis in het verleden en de ander met een verslaving. Vandaag staan ze samen op het podium, voor een mooie presentatie. Hopelijk om het verschil te maken, om lastige of kwetsbare zaken juist bespreekbaar te maken. Het vergt moed om je kwetsbare kant te laten zien. Moed in de oorspronkelijke betekenis van het Engelse woord courage: zeggen wat je op je hart hebt. 

Ilse Jansen is eigenaar van coaching en re-integratiebedrijf The Me Project. In het werk wat zij dagelijks samen met haar team uitvoert staat de mens en maatwerk centraal. Elke dag maken we lastige situaties bespreekbaar, bieden we mensen perspectief en keuzes en werken we aan thema’s als meedoen, zingeving, (werk)waarden en motivatie.  

In haar studententijd worstelde Ilse met een eetstoornis. Inmiddels behoort dat tot een lang verleden. Maar er was een docent, die destijds het verschil wist te maken… Zij wist Ilse destijds te raken en motiveerde haar om hulp te vragen en stappen te ondernemen. 

Luciano Mafficioli Del Castelletto werkt als ervaringsdeskundige, life coach en begeleid mensen op het pad van herstel. 33 jaar lang was hij heroïne verslaafd. Daarna begon zijn herstel. De mooiste reis van zijn leven. Niet altijd makkelijk dat kun je je voorstellen. Echter met zijn enorme rugzak aan ervaring werkt hij nu als ervaringsdeskundig begeleider om kwetsbare zaken bespreekbaar te maken. Zijn waarden: eerlijkheid, openheid van geest en bereidwilligheid. Over die as werkt hij dagelijks om het verschil te maken en om lastige zaken bespreekbaar te maken. 

In deze workshop verkennen deelnemers op speelse wijze het “hidden curriculum”, oftewel het verborgen curriculum: de ongeschreven gedragsregels die spreken uit de routines, rituelen en institutionele structuren in ons onderwijssysteem. We delen onze kennis over (het onderwijsdebat rondom) het concept van het verborgen curriculum en bespreken de mogelijke impact van het verborgen curriculum op het negatieve zelfbeeld van een student en diens gevoel erbij te horen. Vervolgens maken we het concept concreet en tastbaar door verhalen te delen van (eerste generatie) studenten die worstelen met de ongeschreven regels in ons onderwijssysteem. Tot slot gaan de deelnemers in groepjes aan de slag om op speelse wijze te onderzoeken hoe het verborgen curriculum zich manifesteert in hun eigen klas. 

Deze workshop is onderdeel van het onlangs gefinancierde USO-project Playing the hidden curriculum. Het projectteam bestaat uit medewerkers en studenten van drie verschillende faculteiten aan de UU en wordt geleid door Jasper van Vught, universitair docent bij de afdeling Media- en Cultuurstudies. 

Wat merken we op in hoe men zich over moeilijkheden uit aan de universiteit? Hoe beschrijven studenten hun persoonlijke en academische worstelingen aan ons, en hoe reageren wij daar persoonlijk en als organisatie op? Welke impact heeft dit op het algemene spreken over mentale gezondheid, en meer specifiek op de betrokkenheid van studenten zelf bij moeilijkheden. Is er reden tot verandering? Twee counsellors van UCU Connect Centre delen hun reflecties op deze vragen, en nodigen uit tot discussie vanuit je eigen perspectief. 

Mark en Annemieke werken als counsellors bij het UCU Connect Centre.  Ze spreken ieder jaar met honderden studenten over allerlei persoonlijke situaties gerelateerd aan het jongvolwassen leven aan de universiteit. Ze vinden het belangrijk om de rol van taal en communicatie hierin te verkennen en te ontdekken hoe universiteiten hier effectief op kunnen reageren.