Hoe toekomstbestendig is onze democratie?

Onze grondwet vormt de basis van onze democratie, net als in vele andere landen. Maar in een wereld die snel verandert, rijst de vraag: is deze nog wel toereikend?
Grondwetten vormen het fundament van onze samenlevingen . Ze bepalen hoe we samen besluiten nemen, ze beschermen onze rechten en waarborgen de democratische rechtsstaat, o.a. door de rechterlijke macht.

Tijdens dit evenement verkennen we drie prangende vragen:

Ten eerste, is het waar dat grondwetten en de instellingen en procedures die ze beschermen tegen verandering antidemocratisch zijn, omdat ze het bereik van democratische besluitvorming beperken en tegelijkertijd, direct of indirect, traditionele waarden, beleid en elites verankeren? Moeten we deze grenzen heroverwegen of moeten we - integendeel - de grondwettelijke bolwerken verder versterken tegen majoritair beleid, populistische partijen en populistische leiders, zoals de huidige situatie in de VS misschien suggereert?

Ten tweede, moeten grondwetten worden aangepast om toekomstige generaties - in feite onze eigen kinderen - te beschermen tegen klimaatverandering en ecocide, misschien ook tegen andere dreigende gevaren zoals de AI-status van de politiek en van andere gebieden van menselijke (inter)actie?

Tot slot, kunnen en moeten we de democratische participatie systematisch vergroten en verdiepen door nieuwe vormen van besluitvorming grondwettelijk te verankeren - zoals door burgervergaderingen die alle geledingen van de samenleving vertegenwoordigen - terwijl we misschien ook de mogelijkheden die het internet in deze richting opent, benutten? Deze drie vragen zijn duidelijk met elkaar verbonden - maar niet op een voor de hand liggende manier.

Om deze lastige kwesties te bespreken hebben we vier belangrijke autoriteiten op dit gebied uitgenodigd:

De sprekers

Henk Kummeling is van 2018 tot 2025 rector magnificus van de Universiteit Utrecht. Hij studeerde rechten in Nijmegen en promoveerde daar in 1988. Daarna volgde een benoeming tot hoogleraar Staats- en Bestuursrecht aan de Universiteit van Tilburg. Henk Kummeling is sinds 1995 hoogleraar Vergelijkend Staatsrecht aan de Universiteit Utrecht. Tussen 2008 en 2014 was hij decaan van de Faculteit Recht, Economie, Bestuur en Organisatie (LEG). Ook was hij van 2005 tot 2017 voorzitter van de Nederlandse Kiesraad.

Christoph Moellers Dr. jur. (Munich), LL.M. (Chicago) is hoogleraar publiek recht en jurisprudentie aan de rechtenfaculteit van de Humboldt-Universiteit Berlijn. Hij was Fellow aan de NYU School of Law en is permanent Fellow aan het Wissenschaftskolleg zu Berlin. Hij is lid van de Berlijns-Brandenburgse Academie van Wetenschappen en was rechter bij het Oberverwaltungsgericht in Berlijn. Zijn belangrijkste interesses zijn Duits, Europees en vergelijkend constitutioneel recht, gereguleerde industrieën, democratische theorie in publiek recht en de theorie van normativiteit.

Jerfi Uzman is hoogleraar Staatsrecht aan de Universiteit van Amsterdam. Hij doceert zowel binnenlands en vergelijkend constitutioneel recht als mensenrechtenrecht. Hij is de huidige hoofdredacteur van het Nederlands Tijdschrift voor Mensenrechtenrecht (NTM). Zijn onderzoek richt zich op de scheiding der machten, specifiek in de relatie tussen rechtbanken en politieke instituties, effectieve rechtsbescherming van grondrechten, informele constitutionele normen, en de impact van populisme op de constitutionele doctrine.

Eva van Vugt werkt als universitair docent staatsrecht bij de vakgroep Publiekrecht van de Universiteit Maastricht. Haar huidige onderzoek richt zich op het parlementaire stelsel en de geschreven en ongeschreven regels die de samenstelling en wisselwerking tussen parlement en regering regelen, alsmede op “het recht van de democratie”, dat wil zeggen de regels en instituties waarbinnen het politieke proces van collectieve besluitvorming plaatsvindt.

Het debat wordt georganiseerd door 'Global Futures of Democracy', een initiatief van Institutions for Open Societies en gecoördineerd door Lars Behrisch (Politieke Geschiedenis).

Iedereen die geïnteresseerd is in het heden en de toekomst van democratie is welkom. We sluiten het debat af met een receptie. Wegens een beperkt aantal plaatsen, gelieve u vroegtijdig aan te melden.

Dit evenement wordt in het Engels gehouden.