Handreiking 'Informatie en betekenisvolle uitleg bij geautomatiseerde, bestuursrechtelijke besluitvorming'
De Universiteit Utrecht organiseert op dinsdag 17 december 2024 een Train the Trainer-sessie voor medewerkers van bestuurlijke actoren, zoals ministeries, uitvoeringsorganisaties, provincies, gemeenten en waterschappen. Daarnaast zijn ook wetenschappers, journalisten en andere geïnteresseerden van harte welkom om deel te nemen.
Een projectteam van de Universiteit Utrecht ontwikkelde een visueel aantrekkelijke handreiking met handvatten voor het verschaffen van informatie en betekenisvolle uitleg bij geautomatiseerde, bestuursrechtelijke besluitvorming:
De Train the Trainer sessie beoogt deelnemers aan de hand van de handreiking inzicht te verschaffen in het onderwerp en na te laten denken over implementatie in hun eigen organisatie. Daarnaast stelt het deelnemers in staat om desgewenst, aan de hand van de handreiking, zelf binnen hun organisatie een sessie te organiseren over het verschaffen van informatie en betekenisvolle uitleg bij geautomatiseerde, bestuursrechtelijke besluitvorming.
Programma
| 12:30 – 13:00 | Inloop |
|---|---|
| 13:00 – 13:45 | Introductie en plenaire sessie over Handreiking ‘Informatie en betekenisvolle uitleg bij geautomatiseerde, bestuursrechtelijke besluitvorming’ |
| 13:50 – 14:15 | Deelsessie 1 – Inhoudelijke invulling van het AERIUS-toetsingskader (‘uit eigen beweging, volledig, tijdig en op een passende wijze inzage geven in de gemaakte keuzes, gebruikte gegevens en aannames’) |
| 14:20 – 14:45 | Deelsessie 2 – Organisatorische aanpak en de rol van de jurist |
| 14:50 – 15:00 | Plenaire afsluiting |
Aanleiding: onzekerheid over implementatie van AERIUS-toetsingskader
De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State formuleerde in de PAS/AERIUS uitspraak in 2017 een toetsingskader voor geautomatiseerde bestuursrechtelijke besluitvorming om de informatie-asymmetrie tussen burger en overheid te doorbreken en de wapengelijkheid te borgen. In de bestuurlijke praktijk blijkt er echter een gebrek aan kennis en implementatie te zijn van het toetsingskader. Er is onzekerheid hoe concreet te voldoen aan de door de Afdeling bestuursrechtspraak in het toetsingskader geformuleerde verplichting om uit eigen beweging volledig, tijdig en op een passende wijze inzage te geven in de gemaakte keuzes, gebruikte gegevens en aannames.
Op basis van het AERIUS-toetsingskader en andere relevante (wettelijke) normen, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming, de Algemene wet bestuursrecht en algemene beginselen van behoorlijk bestuur zoals rechtszekerheids-, motiverings- en zorgvuldigheidsbeginsel, de AI-verordening en de Wet open overheid, vormt zich geleidelijk aan een recht op informatie en betekenisvolle uitleg voor de burger. Het bestuur moet in elk geval te allen tijde zorgvuldig optreden en besluiten deugdelijk en kenbaar te motiveren, ook bij de inzet van algoritmische systemen.
Tijd voor actie
Het is volgens de onderzoekers dringend tijd dat het toetsingskader van de ABRvS gaat fungeren als een effectieve spiegel voor het bestuur. Anders riskeert de rechterlijke procedure een doorgeefluik te worden, waarbij het bestuur haar eigen verantwoordelijkheid onvoldoende oppakt om informatie en uitleg te verschaffen. Dit project heeft daarom onderzocht hoe het bestuur de besluitvormingsprocedure en informatievoorziening zo kan regelen dat aan de voorkant een gelijkwaardigere informatierelatie ontstaat. Zo niet, wordt de burger geconfronteerd met de last om een rechterlijke procedure te starten en ligt er druk op de rechter om de informatie-asymmetrie te doorbereken aan de achterkant.
De onderzoekers organiseren deze Train the Trainer sessie om de bestuurlijke praktijk kennis en handvatten te bieden om bij bestuursrechtelijke besluitvormingsprocedures te voldoen aan het AERIUS-toetsingskader. Zo worden deelnemers gefaciliteerd om in hun organisatie bij te dragen om op een verantwoorde manier informatie en betekenisvolle uitleg te verschaffen bij geautomatiseerde, bestuursrechtelijke besluitvorming.
Aanmelding
Aanmelden voor de Train the Trainer sessie kan via het online aanmeldformulier.
Meer over het project
De Train the Trainer sessie kadert in de afronding van het project ‘Naar een gelijkwaardigere informatierelatie bij geautomatiseerde overheidsbesluitvorming’. De Maatschappelijke Coalitie Over Informatie Gesproken (MCOIG) kende een subsidie toe aan het project (mei – december 2024). Het projectteam wordt geleid door hoogleraar staatsrecht Jurgen Goossens en bestaat verder uit dr. Melanie van Zanten, mr. Charlotte van Oirsouw, mr. Giel Heeringa en Marc Hanna.
In het kader van de verplichting voor bestuursorganen om informatie en betekenisvolle uitleg te verschaffen bij geautomatiseerde, bestuursrechtelijke besluitvorming heeft het project een analyse verricht van relevante jurisprudentie, wetgeving en het uitgebreide pallet aan soft law instrumenten (vnl. Implementatiekader 'Verantwoorde inzet van algoritmen' van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; Richtlijnen voor het toepassen van algoritmen door overheden en publieksvoorlichting over data-analyses van het ministerie van Justitie en Veiligheid; Impact Assessment voor Mensenrechten en Algoritmen; contractvoorwaarden voor algoritmen van de gemeente Amsterdam; Algoritmeregister; Code Goed Digitaal Openbaar Bestuur; Schrijfwijzer begrijpelijk schrijven over algoritmes).
Naast het schrijven van een wetenschappelijk artikel organiseerden de onderzoekers een expertmeeting (6 november 2024) met actoren die het Nederlandse bestuurlijke landschap representeren om best practices, knelpunten, bestuurlijk-organisatorische uitdagingen en behoeften in kaart te brengen. Daarnaast ontwikkelden ze een visueel aantrekkelijke handreiking met handvatten die relevante organisaties, ministeries en bestuursorganen zouden kunnen hanteren. Tot slot staat het project ook stil bij de vraag of een wijziging van de Algemene wet bestuursrecht zinvol kan zijn.
- Begindatum en -tijd
- Einddatum en -tijd
- Locatie
- Johanna Hudiggebouw (Alex Brenninkmeijerzaal), ingang via de binnenplaats van Kromme Nieuwegracht 47E
- Entree
- Deelname is gratis
- Aanmelden
Via het online aanmeldformulier
- Meer informatie
- Flyer